De term ruimtelijke adaptatie en klimaatadaptatie worden veelal door elkaar gebruikt. Klimaatadaptatie betekent letterlijk: aanpassingen doorvoeren ten behoeve van het klimaat. Ruimtelijke adaptatie is het aanpassen van de inrichting van steden, dorpen en het landelijk gebied aan de effecten van klimaatverandering.
Ruimtelijke adaptatie focust zich op vier onderwerpen:
Door de klimaatverandering vallen vaker heftige regenbuien in korte tijd. Een gevolg hiervan is wateroverlast dat ontstaat doordat het riool en het oppervlaktewater deze grote hoeveelheid regenwater niet aankunnen. Ook de hoogte van het grondwater kan van invloed zijn op het ontstaan van wateroverlast bij regenbuien. Er zijn verschillende oplossingen om wateroverlast tegen te gaan. Bijvoorbeeld de aanleg van waterdoorlatende bestrating en groene daken.
Als gevolg van de klimaatverandering wordt verwacht dat de zeespiegel zal stijgen. De zeedijken, duinen en waterkeringen moeten dit aankunnen. Heftige regenbuien in korte tijd zorgen voor pieken in de waterafvoer in rivieren en kanalen. Daardoor zijn mogelijk aanpassingen nodig.
Klimaatverandering zorgt voor extremen. Naast dat er vaker heftige regenbuien zullen voorkomen, zullen ook drogere perioden vaker voorkomen. Droogte ontstaat door een tekort aan regen, maar ook omdat water te snel afgevoerd wordt. Een groot deel van de gebouwde omgeving in Nederland is verhard. Daar krijgt regen geen kans in de bodem te zakken.
De gemiddelde temperatuur stijgt. Dit heeft in de steden een groter effect dan op het platteland. De toenemende woningbouw binnen bestaande stedelijke woongebieden (verdichting) en de verstening van steden zijn hier mede verantwoordelijk voor. Oplossingen liggen in de herinrichting van gebieden, de openbare ruimte, het stedelijk groen en de waterhuishouding.
Data over groen en klimaatverandering zouden als vertrekpunt moeten worden genomen bij de herstructurering van stadswijken, bedrijventerreinen en nieuwe te ontwikkelen gebieden. Het mooie van data is volgens Roel van Dijk, directeur van Stichting Steenbreek, dat het niet liegt en dat je deze als monitoring kunt inzetten en zo je beleid indien nodig ook tussentijds kunt aanpassen. >>
>>
Om Utrechters bewust te maken van de baten van bomen, is de gemeente een pilot gestart met informatiebordjes bij vier volwassen bomen. Op de borden staat onder andere hoeveel lucht de bomen zuiveren, hoeveel verkoeling zij geven, hoeveel regenwater en CO2 wordt afgevangen. Landelijke opschaling van het project zit in de pijpleiding. >>
Meer inzicht in de bodemstructuren kan een belangrijke bijdragen leveren aan het maken van betere steden. Dat was een van de conclusies op de 19e editie van het Stedelijk Interieur Congres, afgelopen donderdag in Leiden. 'Het gaat uiteindelijk om de vraag hoe we als mens optrekken met de natuur en welke manier van verstedelijken daarbij hoort'. >>
Voor het klimaatadaptief inrichten van de openbare ruimte, kiezen gemeenten naast vergroening ook voor infiltrerende bestrating. Waar verharding nodig is, kan zo alsnog water lokaal worden opgevangen. In Utrecht bijvoorbeeld, waar de gemeente ze onder meer in de Kanaalstraat en Leidsche Rijn toepast. >>