Energietransitie en landschap

De energietransitie zal het Nederlandse landschap de komende 20 jaar flink gaan veranderen. Inpassingen van duurzame energiebronnen vormen forse uitdagingen. De doelstellingen van het klimaatakkoord uit 2015 vragen dat er meer duurzame energie wordt opgewekt. Deze nieuwe vormen van opwekking, die op dit moment voornamelijk uit zonne- en windenergie bestaan, hebben een grotere afdruk op ons landschap. Waar plaats je windmolens of zonneparken? Volgens het rapport 'De energietransitie: een nieuwe dimensie in ons landschap' zal ons landschap en onze leefomgeving hierdoor ingrijpend gaan veranderen. De Omgevingswet geeft nieuwe kaders voor deze landschappelijke veranderingen.

Opwekking in beeld
De energiecentrales zoals we die kennen staan uit het zicht. Een aantal centrales produceren genoeg stroom voor heel Nederland. Stroom komt ondergronds via kabels onze huizen binnen en meer zien we niet. De omschakeling naar nieuwe energiebronnen vraagt veel meer ruimte. De meestgebruikte vormen, zoals windmolens en zonnepanelen, liggen veel meer in het zicht en stuiten daarmee al snel op een nimbysentiment. Deze technieken zomaar inpassen in de huidige landschappen is haast onmogelijk. Alleen al voor de zonneparken is een ruimte nodig zo groot als de halve provincie Utrecht. Het aantal windmolens op de Nederlandse grond moet voor 2050 verdubbelen naar 4250. Deze zichtbare hernieuwbare energieprojecten hebben vaak weinig draagvlak. Er is hevig verzet tegen windmolenparken en zonneparken kunnen niet automatisch op steun van omwonenden rekenen. Goede samenwerking is dan ook dé manier om de energietransitie te versnellen.

Energietransitie als kunst
De inpassingen in het landschap kunnen op veel verschillende manieren gebeuren. Zonnepanelen kunnen op daken, maar ook in het landschap zelf. Door de zonnepanelen als een kunstobject vorm te geven in het landschap, kan een hoogwaardig energielandschap ontstaan. De hagedissen van Caro Agterberg zijn een goed voorbeeld van een landart-achtig kunstwerk dat energie opwekt. Ook op kleinere schaal kan opwekking in kunst of architectuur verwerkt worden. Dit kan van ingebouwde windturbines in een gebouw, tot fraai vormgegeven zonnebomen.