De Boeg: het veelbesproken oorlogsmonument

Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwamen 3.500 Nederlanders die bij de koopvaardij voeren, door oorlogshandelingen om het leven. Circa 500 schepen gingen verloren. Ter nagedachtenis aan deze slachtoffers werd de Stichting Nationaal Monument voor de Koopvaardij opgericht. Deze stichting gaf beeldhouwer Fred Carasso de opdracht een monument te ontwerpen. Het monument werd een groots gebaar aan de Nieuwe Maas in Rotterdam. Een gestileerde scheepsboeg doorklieft betonnen golven. ‘De Boeg’ is maar liefst 46 meter hoog, meer dan twee keer de hoogte van het Nationaal Monument op de Amsterdamse Dam.

Het beeld werd in 1957 door prinses Margriet onthuld. Al voor de onthulling was er veel discussie over het beeld. Carasso werd gevraagd om ‘het menselijke element meer te doen gelden’. Het zou enige tijd duren voordat de stichting en de kunstenaar het eens werden over welke vorm het menselijke dan zou moeten hebben. Pas in 1965 werd de beeldengroep aan de voet van het monument bijgeplaatst. De groep bestaat uit een roerganger, drie zeelieden en een verdronkene die met een touw aan elkaar en aan een deel van een schip vastzitten. Dicht bijeen vechten zij tegen het water.

Hoewel de beeldengroep bijna 8 meter hoog is. valt deze toch weg tegen de enorme hoogte van de rest van het monument. Het is bovendien een vreemd contrast: de figuratieve groep tegenover de geabstraheerde boeg en golven.

In 2005 was er opnieuw commotie rond het monument. De stichting vond dat evenementen op het Leuvehoofd, zoals een ijsbaan en strand aan de Maas, afbreuk deden aan het monument. Enkele jaren geleden is het Leuvehoofd heringericht naar een ontwerp van Stadsontwikkeling gemeente Rotterdam en aan de hand van een beplantingsplan van Piet Oudolf. Sindsdien ligt het monument fraai ingebed in een groene omgeving en zijn alleen kleinschalige evenementen mogelijk.

De Italiaanse kunstenaar Fred Carasso (1899-1969) woonde de laatste 35 jaar van zijn leven in Nederland. Bij ons werd hij vooral bekend als beeldhouwer van monumentale werken in de openbare ruimte.