In de Omgevingswet, de nieuwe wet om het omgevingsrecht overzichtelijker en voorspelbaarder maken, is gezondheid expliciet vastgelegd, omdat dit een belangrijk aspect is van integraal omgevingsbeleid. Het gaat daarbij over het nadrukkelijk en op een slimme manier rekening houden met gezondheid bij de inrichting van de leefomgeving aan de voorkant van ontwikkelingen.
Alleen op die manier kan het omgevingsbeleid verbinding maken met gezondheidsopgaven als het verkleinen van sociaal-economische gezondheidsverschillen, het stimuleren van de participatie van chronisch zieken en het beschermen van zeer kwetsbaren. Om gemeenten in Gelderland daar een handje bij te helpen hebben de Gelderse GGD-en in samenwerking met Royal HaskoningDHV de Gelderse Gezondheidswijzer ontwikkeld in opdracht van de provincie Gelderland. De Gezondheidswijzer ondersteunt gemeentes om invulling te geven aan gezondheid en te werken in de geest van de nieuwe Omgevingswet.
Snel knelpunten ontdekken en ambities stellen
De Gelderse Gezondheidswijzer biedt een quick-scan om inzicht te krijgen in elf verschillende gezondheidsthema’s. Vrij toegankelijke data wordt gebruikt om voor elk thema een gezondheidsscore vast te stellen. Hierdoor kunnen ambtenaren snel knelpunten ontdekken en ambities stellen voor plannen en beleid en het gesprek voeren over gezondheid met de (project)omgeving. De Gelderse Gezondheidswijzer ondersteunt gemeentes zo in het invulling geven aan gezondheid en het werken in de geest van de nieuwe Omgevingswet.
Gezondheid bevordereren en beschermen
In de Gelderse Gezondheidswijzer zijn twee manier van invloed op gezondheid opgenomen: gezondheid bevorderen en gezondheid beschermen. Bij de bescherming van gezondheid gaat het er om dat het milieu geen ziekte of gezondheidsproblemen veroorzaakt. Hieronder valt bijvoorbeeld de instandhouding (of verbetering) van luchtkwaliteit. Het beschermen van de leefomgeving doen we al jaren door normstelling en milieueffectrapportages. Dit is goed, maar er kan nog zo veel verbeterd worden na het behalen van de norm. Elementen in de leefomgeving kunnen namelijk ook de gezondheid bevorderen, bijvoorbeeld door aanzetten tot bewegen, het faciliteren van sociaal contact en geluk dat mensen halen uit een aantrekkelijke leefomgeving.
Er moet gezorgd worden dat de leefomgeving een fijne verblijfplaats is waar mensen elkaar ontmoeten en naar elkaar uit kijken, waar kinderen graag spelen, waar mensen willen sporten, wandelen en recreëren. Een gezonde leefomgeving moet veilig zijn, maar ook mooi. Esthetiek is ontzettend belangrijk voor de mentale gemoedstoestand van mensen. Er zijn heel veel factoren die (een kleine) invloed hebben op de gemoedstoestand en keuzes van mensen. Deze effecten zijn diffuus en moeilijk te kwantificeren, maar ze zijn er wel degelijk!
Participatie
In de handleiding die we voor dit instrument hebben opgesteld wordt toegelicht welke factoren er spelen op het gebied van gezondheid bevorderen. De gebruikers van de Gelderse Gezondheidswijzer worden dus aangezet tot actief nadenken over de invloeden en factoren die spelen in de leefomgeving. Hierdoor wordt er maatwerk gemaakt, er wordt namelijk ook rekening gehouden met de behoeften van bewoners en factoren die specifiek in dit gebied spelen. Met deze informatie kunnen de ambtenaren gezamenlijk plannen maken die de kwaliteiten versterken en knelpunten oplossen.
.jpg)