We gebruiken met z’n allen enorme hoeveelheden plastic, waarvan bijna 40% voor verpakkingen. Hiervan wordt in Europa maar 15% ingezameld en een nog kleiner deel daadwerkelijk gerecycled. De rest wordt gestort, verbrand of verdwijnt in de natuur.

In Nederland doen we het met 51% recycling van plastic afval natuurlijk veel beter. Maar ook hier zie je veel plastic zwerfafval en hebben stormvogels in de Noordzee plastic in hun maag, al wordt dat laatste gelukkig minder. De kunststofketen zamelt steeds meer gescheiden plastic in, maar loopt nu aan tegen sterk stijgende kosten voor een groeiend aandeel plastics die lastig te recyclen zijn.

Ze willen daarom meer aan nascheiding gaan doen. Begrijpelijk, maar zorg dan wel voor een helder verhaal naar de burger. Waarom gescheiden inzamelen in de ene stad en niet in de andere? Waarom in België anders dan in Nederland?

Helder zou bijvoorbeeld zijn: per type wijk een bepaald systeem. Bijvoorbeeld gescheiden inzamelen bij een bepaald type rijtjeshuizen, nascheiding bij hoogbouw etc. En dan overal hetzelfde systeem – dat scheelt direct in de kosten. Zoals ook op bedrijventerreinen 10 - 30% kosten bespaard kunnen worden door white collecting: één partij zamelt dan efficiënt in namens diverse andere, die daardoor niet halfleeg heen en weer hoeven te rijden.

'Recyclen is de slechtste circulaire optie'

Maar wanneer gaan we de plastic stroom nu eens verminderen? Recyclen is de slechtste circulaire optie (storten en verbranden is niet circulair). De Groene Zaak heeft vorig jaar voorgesteld de heffing op diverse kunststofverpakkingen fors te verhogen om bedrijven tot vermindering te prikkelen. Niks meer van gehoord.

De discussie is eenzijdig gericht op inzameling en het percentage dat wordt gerecycled, terwijl CE Delft al in 2001 liet zien dat de effecten van 4-5 keer hogere tarieven (zoals destijds het Noorse) zeer substantieel kunnen zijn. Wel pleiten diverse verkiezingsprogramma’s nu voor verhoging van de verpakkingsbelasting.

Al met al laat Brussel het afvalbeleid graag aan de lidstaten over: het Rijk aan de gemeente, veel gemeenten zijn niet in staat goede keuzes te maken, en de VNG doet wat de leden willen. Met alle respect voor de professionaliteit van IenM, Afvalfonds Verpakkingen en Nedvang e.a. organisaties roep ik alle betrokkenen daarom op tot een sterkere regie en aanpak van de problemen, inclusief het verminderen van afval en zwerfvuil, en helderheid naar de burger.

Want één ding ben ik hartgrondig met Cees de Mol van Otterloo van het Afvalfonds eens: we hebben geen andere keus dan hier in 2017 een succes van te maken.

Arthur ten Wolde werkt als expert Circulaire Economie voor De Groene Zaak en is eigenaar van Circular Future