Om de urgentie aan te tonen van het probleem, tonen de auteurs een overzicht met het aantal verstrekte bouwververgunningen sinds 2008. De bouwproductie neemt af terwijl de vraag zo wat explodeert. Boelhouwer en Schiffer voorzien de komende jaren een verdere daling van de bouwproductie, met grote gevolgen voor het toekomstig functioneren van de woningmarkt. Desondanks wordt de urgentie van het probleem door velen (nog) niet erkend of gebagatelliseerd. ‘Deze opstelling bemoeilijkt ook de oplossing van het probleem’.
Het aantal nieuwe woningen waarvoor bouwvergunning is verleend, naar eigendomsverhouding, op kwartaalbasis, in de periode 4e kwartaal 2008 – 2e kwartaal 2016. Bron: OTB/TU Delft
Illustratief voor de onderschatting is volgens Boekhouwer en Schiffer ‘het gemak waarmee het onderdeel wonen van het toenmalige ministerie van VROM als directoraat in het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties werd geplaatst, waarna vervolgens eind 2016 dit directoraat met een actieve directeur-generaal werd opgeheven en ondergebracht werd bij een reeds bestaand directoraat van het ministerie van BZK.’
Kortom: wonen wordt er volgens de onderzoekers ‘bij’ gedaan, terwijl het van origine sterk verbonden is met andere beleidsvelden: gezondheid, de industrieproblematiek, ruimtelijke ordening, sociaal beleid, het integratievraagstuk en zelfs de pensioenen.
De auteurs wijzen er nogmaals op waarom volgens hen overheidsingrijpen op de woningmarkt onvermijdelijk is. Om allerlei redenen is er sprake van een ‘suboptimale marktsituatie met een grote kans op marktfalen. De auteurs vergelijken de Nederlandse woningmarkt met een binnenband vol plakkertjes, een beeldspraak van emeritus hoogleraar Hugo Priemus. Ofwel: het systeem loopt op haar laatst hoeven. In het essay komen Boelhouwer en Schiffer dan ook met een aantal adviezen. Rode draden in al deze adviezen zijn:
- stop geleidelijk met het massaal ondersteunen en reguleren van de woningmarkt en het rondpompen van subsidies en belastingen;
- concentreer het beleid op die groepen die het nodig hebben;
- voer een eigendomsneutraal woonbeleid in (wat uiteraard niet wil zeggen dat er geen ruimte is voor specifiek beleid voor de diverse eigendomssectoren, die nu eenmaal onderling sterk van karakter verschillen), waarbij de overheid op voorhand voor haar burgers niet bepaalt of zij beter kunnen huren of kopen;
- organiseer o.a. via de huursombenadering, een beter afstemming tussen prijs en kwaliteit in de huursector;
- regionaliseer het woonbeleid;
- zorg dat het aanbod kan reageren op de vraag.
Deze aanbevelingen lijken op het eerste gezicht simpel en logisch, stellen de auteurs, maar zijn in de praktijk erg lastig door te voeren.
Download hier het volledige essay
