Binnen een VvE moeten alle eigenaren, inclusief de woningcorporatie in gemengde complexen, gezamenlijk instemmen met duurzame energiemaatregelen. Dat lukt vaak niet, schrijven de onderzoekers in het artikel The sale of social housing, energy affordability and investments within homeowners’ associations in het tijdschrift Real Estate Research Quarterly

Het is een gevolg van het uitponden van sociale huurwoningen. Dat  heeft geleid tot gemengde complexen waarin sociale huurders en particuliere eigenaren onder één dak wonen. Een vereniging van eigenaren is in zo’n geval verantwoordelijk voor gezamenlijke investeringen, in bijvoorbeeld isolatie en andere duurzaamheidsmaatregelen.

Volgens de onderzoekers blijven noodzakelijke investeringen voor de energietransitie in veel gevallen uit door tegenstrijdige stemmen, beperkte financiële middelen of onvoldoende kennis over verduurzaming. 

De energiekosten blijven daardoor hoog, vooral voor bewoners met lagere inkomens en woningen met een slecht energielabel, met energiearmoede tot gevolg. Dat treft niet alleen sociale huurders, maar ook particuliere eigenaren, zeker in slecht geïsoleerde woningen, zeggen de onderzoekers. 

Weinig inspraak en bureaucratie

Een VvE-lid verwoordde het probleem tijdens een onderzoek: ‘Binnen een VvE heb je weinig inspraak. Besluiten over zonnepanelen of isolatie stuiten altijd op tegenstand, en de bureaucratie is enorm.’ Een ander lid benadrukte de uitdaging van hoge kosten: ‘Investeren in verduurzaming is lastig. Het moet wel binnen je budget passen.’

Naast financiële barrières speelt ook een gebrek aan kennis een rol. ‘Veel VvE’s hebben niet de expertise om verduurzamingsprojecten op te zetten', stelt een geïnterviewde VvE-manager. ‘Een professionele duurzaamheidsscan kost al gauw 36.000 euro, en dat is voor veel VvE’s niet haalbaar.’ Dat bedrag kan overigens veel lager liggen.

Daarbij spelen tegengestelde belangen een rol. Oudere bewoners bijvoorbeeld, willen liever geen langetermijninvesteringen. ‘Huiseigenaren met een gemiddelde leeftijd van 80 gaan geen 30.000 euro investeren in verduurzaming. Over tien jaar zijn ze er waarschijnlijk toch niet meer', aldus een geïnterviewde beleidsmedewerker.

Ondersteuning overheid

Om verduurzaming in gemengde complexen te versnellen, is volgens de onderzoekers gerichte ondersteuning vanuit de overheid essentieel. Dit omvat beleid dat VvE’s financieel ontzorgt, bijvoorbeeld door subsidies of leningen uit onder meer het Nationaal Warmtefonds. Ook kan het helpen om voordelige leningen toegankelijker te maken. 

Daarnaast pleiten zij voor het vereenvoudigen van besluitvormingsprocessen binnen VvE’s, zodat noodzakelijke investeringen sneller en zonder bureaucratische belemmeringen kunnen worden goedgekeurd. Ook is het volgens de onderzoekers belangrijk om de kennis en expertise binnen VvE’s te vergroten. 

‘Veel VvE’s hebben niet de middelen of ervaring om grootschalige verduurzamingsprojecten op te zetten.' Het aanbieden van gratis of betaalbare duurzaamheidsscans en technische ondersteuning kan helpen om verduurzamingskansen te identificeren en uit te voeren.

De onderzoekers zijn niet ingegaan op de effectiviteit van maatregelen die nu al van kracht zijn, zoals de subsidie tot 75 procent van de kosten voor een energieadvies, of de subsidie voor de procesbegeleiding of het implementeren van de maatregelen op de Meerjarenonderhoudsplanning

Zeventig procent van de ruwweg 135,000 VvE’s met in totaal 1,4 miljoen woningen in beheer kent een mix van sociale huurders en particuliere eigenaren, blijkt uit cijfers van het CBS. Jagernath en Özogul zeggen dat corporaties met het oog hierop hun verkoopbeleid inmiddels hebben aangepast. Er worden volgens hen nauwelijks nog corporatiewoningen verkocht in gemengde complexen met zogeheten aangebroken bezit.