De gemeenteraad heeft in 2021 de ambitie vastgesteld om in de Spoorzone een ‘stoer, duurzaam en prettig leefbaar gebied te creëren, waar gewoond en gewerkt wordt met voldoende voorzieningen’.
Daarbij heeft de raad als richtlijn bepaald om gefaseerd tot 2040 ongeveer tienduizend woningen te bouwen en vijfduizend extra arbeidsplaatsen in de spoorzone te realiseren.
Uit onderzoeken en gesprekken met ondernemers, de provincie, in Noordzeekanaalgebied-verband (NZKG) en de samenleving bleek alleen dat woningbouw op een aantal locaties op bedrijventerrein Business Docks op gespannen voet staat met de huidige en gewenste economische activiteiten.
Ook werd vastgesteld dat woningbouw in de Kop van de Haven de gewenste doorontwikkeling van de zeehaven in de weg staat.
Vorig jaar maart besloot de raad van Beverwijk daarom om de woningbouwambitie bij te stellen van tienduizend naar zevenduizend woningen.
De gemeentelijke ambities voor woningbouw binnen het Project Spoorzone komen nu te liggen bij de Stadskant (ongeveer tweeduizend woningen) en het deelgebied Bazaar Stad (ongeveer 3.500 woningen, waarvan twintig procent sociale huur), zegt wethouder Bal die als afgestudeerd planoloog, het grootscheepse transformatieproject, typeert als super interessant en tegelijkertijd ook eentje met tal van ruimtelijke uitdagingen.
Het college heeft bakzeil moet halen. Kun je aangeven waar in Business Docks woningbouw nu niet mogelijk is en waarom is dat het geval?
‘De ambitie was passend bij het gebied waar we woningbouw wilden ontwikkelen. Uit gesprekken met de provincie over de invulling van het spoorzonegebied bleek dat woningbouw in met name het havengebied ‘Kop van de Haven’ niet mogelijk was.’
‘Het is een industrieel gebied waar volgens de provincie bedrijvigheid in de hoogste milieucategorieën niet in het gedrang mag komen. Woningbouw is dus niet opportuun. We hebben afgesproken met de provincie dat we daar in ieder geval tot 2040 geen woningbouwactiviteiten uitvoeren.’
‘Tegelijkertijd is de afspraak met de provincie dat we niet op onze handen gaan zitten. Dit betekent dat we samen de haven willen versterken, toekomstbestendig maken en het potentieel benutten.’
‘De provincie heeft hiervoor ook een subsidiebedrag van 1,5 miljoen gereserveerd. Daarnaast verwachten wij aanspraak te kunnen maken op gelden uit de Rijkssubsidie Net op Zee.’
Hoe gaan jullie de haven nieuw leven inblazen?
‘De zeehaven is belangrijk voor de transitie naar een circulaire economie. Daarvoor is het nodig dat schepen op een goede manier de haven binnen kunnen komen. Dat betekent baggeren en het herstellen van de Noorderkade. Deze kade verkeert in een dusdanig slechte toestand dat daar op dit moment geen zeeschip kan aanmeren.’
‘Investeringen zijn in de afgelopen raadsperiode on hold gezet omdat we daar andere activiteiten wilden ontwikkelden. Sinds een jaar zijn we weer bezig en loopt de omgevingsvergunning zodat het een stuk havengebied wordt, waar weer gebruik van kan worden gemaakt.’
Business Docks moet in de plannen een nieuwe impuls geven, met hulp van een ‘spelregelkaart’. Wat is de functie daarvan
‘We hebben in een deel van dit gebied nog altijd een woningbouwopgave. Zo willen private partijen in het deel, waar de huidige Beverwijkse Bazaar is gevestigd, 'Bazaar Stad' realiseren, een project waarin we op een mooie manier toewerken naar wonen en werken met een vloeiende overgang naar industrie in een hoge milieucategorie.’
‘Een andere aanleiding voor de spelregelkaart is dat we van veel ondernemers horen dat zij meer ruimte nodig hebben. Die hebben we bijna niet meer want we zitten ingeklemd tussen allerlei gebieden: wonen, polder, de zee, snelwegen en Tata Steel.’
‘Met de kaart willen we ondernemers uitdagen om hun huidige plot op een andere manier te bekijken door in te zetten op beter benutten.’
Waar moet ik dan concreet aan denken?
‘Op een locatie werken we met Smits Bouwbedrijf (SBB) bijvoorbeeld aan een visie waar we de hoogte in gaan. Onze onofficiële hoogbouwvisie zegt niet hoger dan de Wijkertoren (70 meter, red.), veel hoger dan de een tot twee lagen die we op dit moment zien bij bedrijfspanden.’
‘Dat doen we ook al met wonen. Alle woningbouw die we nu aan het organiseren zijn, wordt hoogbouw.’
Geeft de gemeente ook met de spelregelkaart meer richting aan bedrijven? Wat kan wel en wat kan niet?
‘We krijgen vaak aanvragen in het gebied voor niet-bedrijfsmatige functies: bijvoorbeeld een boulder- of padelcentrum. Dat soort centra zie je steeds meer bewegen richting industrieterreinen. We willen voor onszelf een kader scheppen op welk plot zo’n centrum wel of niet kan en ook waarom.’
‘Tot op heden gebeurde dat op basis van fingerspitzengefühl. Met de spelregelkaart hebben we dat beter in kaart, waar we bijvoorbeeld een leisure-initiatief kunnen faciliteren. Wel in een bedrijvengebied, maar niet te diep het industriegebied in want daar willen we juist de hmc-bedrijven hebben.’
Hoe reageerden de ondernemers op dit initiatief?
‘Ondernemers vonden het heel moeilijk dat we woningbouw wilden organiseren in de Kop van de Haven. Dat zorgde voor een spanningsveld omdat ze zich zorgen maakten over de gebruiksruimte.’
‘Anderen zijn juist weer lang afwachtend geweest met de gedachte: we kunnen binnen nu en een paar jaar woningbouw organiseren op onze locaties. Zij vonden het jammer dat dat uiteindelijk niet gaat gebeuren.’
‘Inmiddels zien we dat door de veranderde situaties ondernemers in de planvormingstand gaan. Ze willen hun bedrijfslocaties intensiveren door de lucht in te gaan.’
‘Dat bleek ook tijdens de inspraakprocedure voor de spelregelkaart. Ik beschouw de kaart als ‘uitnodigingsplanologie’ waarin we geslaagd zijn om organisaties, ontwikkelaars, perceeleigenaren en bedrijven uit te dagen om creatief om te gaan met hun ruimte.’
De spelregelkaart is vrijblijvend. Geeft Beverwijk ondernemers straks daadwerkelijk de ruimte om te intensiveren?
‘Vanwege de Omgevingswet werken we nu aan het omgevingsplan. Als pilot zijn werken we aan een omgevingsplan voor het centrumgebied. Daarna volgt het complete gebied met daarin ook de spoorzone. Dat is een mooie gelegenheid om de uitkomsten van de spelregelkaart te borgen in het omgevingsplan.’
‘We hebben als stad met 42.000 inwoners best hoge ambities, terwijl tegelijkertijd door alle opgaven de druk op de ruimte enorm is. In de omgevingsvisie geven we ook aan dat we zowel wonen als economie willen onderhouden.’
‘Door de puzzel goed te leggen, brengen we in de spoorzone straks beide werelden juist dichter bij elkaar: aan de ene kant wonen gemengd met bedrijven in de lage categorie.’
‘Tegelijkertijd scheppen we afstand tussen wonen en bedrijven in de hoogste milieucategorie.’
Het hele project overziend, wat is nu de grootste uitdaging?
‘Het mobiliteitsvraagstuk wordt de grootste uitdaging. Woningbouw brengt nu eenmaal extra verkeersbewegingen met zich mee.’
‘Tegelijkertijd heb je de bestaande verkeersbewegingen van zowel marktlocatie De Bazaar in het weekend – die de laatste jaren booming is – met daarnaast transportbewegingen in het gebied. Daarom denken we na over de komst van een extra op- en afrit van de snelweg A22. Dat moet zorgen voor een verlichting van de binnenstedelijke verkeersdruk.'
'Alle ontwikkelingen die samenkomen in de spoorzone maken dit gebied voor mij als afgestudeerd planoloog superinteressant. Tegelijkertijd wordt het ook mega-uitdagend om die puzzel te leggen waarbij we als gemeente soms de ambitie naar beneden moeten bijstellen, zoals woningbouw bij de Kop van de Haven, en op een andere plek weer omhoog.'