In zo’n 275 gemeenten (van de 342) ligt het percentage corporatiehuurwoningen onder de noodzakelijke 30 procent, zegt Aedes.
‘In gemeenten waar al veel sociale huurwoningen zijn, zien we ook een hoger aandeel sociale huur in nieuwbouw', blijkt uit het onderzoek van de Woonbond, aldus directeur Zeno Winkels. Ook hier komt koepelorganisatie Aedes tot dezelfde conclusie.
Gemeenten met minimaal 30 procent sociale huur in de bestaande voorraad realiseerden gemiddeld 24 procent sociale huur in de nieuwbouw. In gemeenten met minder dan 10 procent sociale huur was dat 5 procent. In de periode van 2020 tot en met 2023 was gemiddeld 16 procent van de nieuwbouw in deze gemeenten een corporatiewoning. In 32 van deze gemeenten werd meer gebouwd dan 30 procent corporatiewoningen.
Wet versterking regie volkshuisvesting
Snelle invoering van de Wet versterking regie volkshuisvesting is volgens de Woonbond en Aedes noodzakelijk om de achterstand in sociale huurwoningen in te lopen. De Regiewet regelt dat twee derde van de nieuwbouwproductie betaalbaar is en 30 procent sociale huur moet zijn. Het is onduidelijk wanneer het wetsvoorstel wordt behandeld.
Aedes-voorzitter Martin van Rijn: ‘Corporaties willen en kunnen nieuwe woningen bouwen en voegden in 2024 al ruim 20.000 woningen toe, maar het tempo moet verder omhoog. Zonder regie vanuit de overheid komen er onvoldoende bouwlocaties beschikbaar voor sociale woningbouw.’
Ondertussen blijven de wachtlijsten groeien. In 23 gemeenten werden de afgelopen 3,5 jaar helemaal geen nieuwe sociale huurwoningen gebouwd. Daaronder veel kleinere en landelijke gemeenten, maar ook een gemeente als Amstelveen.
'De Wet versterking regie op de volkshuisvesting moet hierin verandering brengen. Gelet op de urgentie, duurt het afronden van de wet nu echt te lang', zegt Van Rijn. Winkels: ‘Zonder deze wet komen we niet vooruit.’
'Huurders betalen voor wooncrisis'
Voor sociale huurders dreigt in 2025 een maximale huurverhoging van 5 procent. Dit percentage is nodig omdat de bouw van sociale huurwoningen niet gesubsidieerd wordt. Nieuwbouw wordt volledig bekostigd uit huuropbrengsten, legt de Woonbond uit.
‘Sociale huurders betalen nu voor het oplossen van de wooncrisis’, zegt Winkels. ‘Terwijl de beloofde nieuwbouw vaak niet gehaald wordt. De huren stijgen daardoor te hard.’
Sociale huurders dragen ook indirect bij aan overheidsinkomsten, zegt de Woonbond. Corporaties betalen jaarlijks ongeveer een miljard euro aan winstbelasting. Deze belasting wordt via hogere huren doorberekend aan de huurders. Dit geld kan daardoor niet worden gebruikt voor nieuwbouw of verduurzaming.
In 2024 stegen sociale huren al met 5,1 procent, de hoogste stijging in dertig jaar. Ook dit jaar mag de huur van een sociale huurwoning opnieuw met maximaal 5 procent omhoog.
Strengere eisen
De Woonbond roept op tot strengere eisen in de nieuwe regiewet. Het huidige voorstel verplicht 30 procent sociale huur, maar volgens de bond is 40 procent nodig. Bovendien moet worden voorkomen dat gemeenten met een hoog aandeel sociale huur vooral duurdere woningen moeten bouwen.
‘We moeten als maatschappij investeren in volkshuisvesting', betoogt Winkels. ‘En niet alleen sociale huurders de rekening laten betalen. Zorg dus dat gemeenten ook echt sociale huurwoningen inplannen. Voor dat laatste is de regiewet nodig én moet die strenger.’
De minister van VRO, de VNG en Aedes spraken in de nieuwe Nationale Prestatieafspraken van afgelopen december af om er alles aan te doen versneld (vanaf 2027) de bouw van 30.000 huurwoningen per jaar te realiseren.
Wanneer de Tweede Kamer de regiewet behandelt, is nog onduidelijk. Wel debatteert de Kamer binnenkort over de jaarlijkse huurverhoging.