Het elektriciteitsnet groeit niet snel genoeg mee met de groeiende vraag naar (groene) elektriciteit. Nederlandse bedrijven en netbeheerders vrezen in een rapport van ABN Amro vanaf 2026 voor overbelasting van het elektriciteitsnet in alle Nederlandse regio’s.
Netbeheer Nederland heeft een landelijke kaart beschikbaar gemaakt die netcongestie - zowel afname als teruglevering - per gebied in beeld brengt. Bij veel regionale netbeheerders is er vooral bij afname een tekort aan transportcapaciteit, wat leidt tot wachtlijsten.
De energietransitie en economie remt hierdoor af, en daarom is versnelling nodig. Volgens de bank moeten meer bedrijven gaan samenwerken en onderhandelen met netbeheerders. ‘Samenwerking en een slimme inzet van beschikbare netcapaciteit kunnen deze transitie versnellen.’
Grootschalige investeringen in het elektriciteitsnet, elektrificatie en het zelf opwekken en benutten van energie blijven belangrijk, benadrukt de bank. Maar vooral klinkt de nadrukkelijke oproep tot efficiënter gebruik van energie.
De bedrijven en netbeheerders benadrukken daarin het belang van energiehubs. Bedrijven kunnen samen gebruikmaken van het energienetwerk, door contractueel een gezamenlijke capaciteit af te spreken bij de netbeheerder. Dit kan via een groepstransportovereenkomst (GTO) of een groepscapaciteitsbeperkend contract (GCBC).
Hierdoor kunnen bedrijven samen vaak meer capaciteit gebruiken dan met afzonderlijke contracten. In ruil daarvoor geeft de energiehub een deel van de opgetelde capaciteit terug aan de netbeheerder. Dit helpt de netbeheerder om wachtlijsten te verkorten en het energienet efficiënter te gebruiken.
‘Bedrijven moeten in 2025 actief in gesprek gaan met naburige ondernemingen en de netbeheerders om hun stroomgebruik beter op elkaar af te stemmen. Anders worden ze in 2026 mogelijk verrast door verdere fysieke netcongestie’, zegt Peter van Ees, sector expert Energie van ABN AMRO.
‘Een belangrijk voordeel van deze nieuwe contractvormen is dat bedrijven in een energie-hub zelf bepalen hoe ze de beschikbare capaciteit inzetten, door het stroomgebruik onderling te regelen. Dit betekent dat er meer stroom geleverd kan worden gedurende de dag, eenvoudigweg omdat de netcapaciteit beter wordt benut.’
Energiewet in april
Dankzij aanpassingen in de wet- en regelgeving worden zulke nieuwe samenwerkingsvormen mogelijk. De Autoriteit Consument en Markt (ACM), een van de ondertekenaars van het rapport, heeft bijvoorbeeld de netcode en tarievencode aangepast. ‘Dit maakt een flexibeler gebruik van het stroomnet mogelijk’, aldus de ACM, die netbeheerders oproept hiervan gebruik te maken.
In december 2024 heeft de Eerste Kamer daarnaast ingestemd met de Energiewet, die in april in werking treedt. In deze wet zijn wijzigingen voorgesteld om uitdagingen rond netcongestie aan te pakken. De nieuwe Energiewet biedt afnemers van elektriciteit meer ruimte om in groepsverband, zoals energiehubs, actief deel te nemen aan de energiemarkt, zegt ABN Amro.
Het rapport is mede ondertekend door energiebedrijf Alliander, elektriciteits-infrastructuurbedrijf Joulz en netbeheerdersverband Gopacs.
Ingenieurs- en adviesbureau Royal HaskoningDHV wees in september 1.183 potentiële locaties aan waar energiehubs een belangrijke rol kunnen spelen. Waarbij de meest kansrijke zich richten zich op bedrijventerreinen.