‘Warmtenetten zijn cruciaal voor de energietransitie', zegt Michiel Kirch, namens TKI Urban Energy. Deze organisatie verbindt en ondersteunt bedrijven en kennisinstellingen bij de ontwikkeling en toepassing van energie-innovaties voor het verduurzamen van woningen, utiliteitsgebouwen, woonwijken en bedrijventerreinen.

‘De huidige stagnatie ondermijnt niet alleen onze klimaatdoelen, maar leidt ook tot onnodig hoge kosten en extra belasting van ons elektriciteitsnet’, zegt Kirch.

Volgens de onderzoekers van CE Delft stuit de uitrol van warmtenetten op diverse obstakels. Een van de belangrijkste knelpunten is het geringe tempo van realisatie. In 2022 werden slechts 15.000 nieuwe aansluitingen gerealiseerd, terwijl 90 procent van geplande projecten momenteel stil ligt. 

Dit komt deels door onzekerheden in vergunningverlening en financiering. Ook kiezen steeds meer huishoudens voor individuele warmtepompen, wat warmtenetprojecten financieel minder aantrekkelijk maakt.

Electric-oplossingen

Een ander probleem is de uitvoering op wijkniveau. CE Delft berekende dat in buurten waar warmtenetten de laagste kosten bieden, bij elkaar slechts 1,3 miljoen woningequivalenten (weq) tegen 2040 zouden kunnen worden aangesloten.

In andere buurten zijn hybride of all electric-oplossingen voordeliger, wat de uitbreiding van warmtenetten compliceert.

Het all electric-scenario illustreert hoe de druk op het elektriciteitsnet toeneemt zonder warmtenetten. Om dezelfde CO2-reductie te behalen, moeten 830.000 woningequivalenten overstappen op volledig elektrische warmtepompen.

Dit veroorzaakt een extra piekvraag van 1 gigawatt op koude dagen. Omgerekend zijn 125 extra windmolens op zee nodig om aan deze vraag te voldoen, naast forse investeringen in netverzwaring. Voor warmtenetten zijn deze aanpassingen veel beperkter.

Aanbevelingen voor versnelling

Het rapport doet drie aanbevelingen om de stagnatie te doorbreken:

  • Stimuleer warmtenetten: overheidsinvesteringen en consumentensubsidies kunnen de groei versnellen en de maatschappelijke kosten op lange termijn verlagen.
     
  • Bereid het elektriciteitsnet voor: investeringen in netverzwaring en opslag zijn cruciaal als warmtenetten niet op tijd gerealiseerd worden.
     
  • Neem no-regret-maatregelen: isolatie en hybride warmtepompen zijn tijdelijke oplossingen in buurten waar warmtenetten later haalbaar zijn.

Warmtebod voor kabinet

De warmtenetoptie blijkt de meest kostenefficiënte oplossing. In 2040 zou de overstap naar all electric of hybride oplossingen jaarlijks 160 miljoen euro meer kosten. Tussen 2025 en 2040 lopen de extra nationale kosten op tot 1,6 miljard euro. Daarnaast zou de elektriciteitsvraag met 6 petajoule stijgen, wat ingrijpende netverzwaring vereist en extra piekbelasting op koude dagen veroorzaakt.

‘We hebben nú actie nodig om duurzame warmtenetten te realiseren. Alleen zo kunnen we betaalbare en toekomstbestendige warmtevoorzieningen waarborgen' zegt Kirch. TKI Urban Energy werkt inmiddels met het Nationaal Klimaatplatform en partijen in de sector aan een ‘Warmtebod’. Dit pakket met oplossingsrichtingen wordt binnenkort aangeboden aan het kabinet.