In de verslagen van de Provinciale Regie Tafels (PRT's), ingediend op 31 oktober 2024, zijn in totaal bijna 90.000 opvangplekken aangedragen, inclusief 8.000 kansrijke initiatieven. Dit laatste betreft plannen die naar verwachting later dan 1 juli 2025 beschikbaar komen, maar in de toekomst een bijdrage kunnen leveren.

De resterende opgave van 6.000 plekken heeft de minister verdeeld via een verdeelsleutel, waarbij rekening is gehouden met de capaciteit en eerdere bijdragen van gemeenten. Hierdoor wordt de totale taak eerlijk gespreid over het land, volgens de minister. 

Alleen Limburg is daarvan uitgezonderd, omdat die provincie veel meer plekken heeft aangedragen dan was opgedragen.

Met de verdeelbesluiten krijgen gemeenten een wettelijke taak opgelegd. Het realiseren van opvangplekken is niet vrijblijvend. Gemeenten die de afspraken niet nakomen, riskeren sancties. Dat is opgenomen in de Spreidingswet.

Minister Faber wil de wet intrekken en wil daarom gemeenten niet dwingen. Ze benadrukt in een brief aan de provincies en gemeenten dat gemeenten de vrijheid hebben om afspraken te maken over uitruil en samenvoeging van opgaven.

Wel draagt ze provincies op om kleine locaties zoveel mogelijk samen te voegen. Gemeenten willen graag kleinere locaties, want dan kunnen asielzoekers beter worden opgenomen in de gemeenschap, maar Faber geeft uit kostenoogpunt de voorkeur aan grote locaties.

‘Om de haalbaarheid en uitvoerbaarheid te bevorderen, de continuïteit van ketenprocessen te borgen en daarbij oog te houden voor het kostenaspect, vraag ik de PRT’s ook afspraken te maken over het samenvoegen van opgaven.’

Vorige week waarschuwden Ruben Cales, adviseur Wonen en Economie bij TwynstraGudde en zijn collega Lennert Hupkes, adviseur huisvesting en vastgoed, dat gemeenten een forse opgave staat te wachten. 

Gemeenten die worden aangewezen, krijgen zes maanden om opvangplekken te realiseren. Dit zorgt voor grote druk. ‘Een project als dit vraagt meestal veel meer tijd dan zes maanden’, zegt Cales. ‘Het wordt een enorme uitdaging.’