‘Leegstand is onwenselijk’, stelt minister Keijzer. ‘Met de woningnood doen we alles om bestaand vastgoed optimaal te benutten, naast nieuwbouw.’ De voorgestelde wijzigingen volgen aanbevelingen uit een evaluatie van onderzoeksbureau RIGO.

Gemeenten worden verplicht proactief leegstand te bestrijden. Waar nu nog huurders worden voorgedragen, komt een verplichte termijn voor bewoning. Ook krijgen gemeenten meer slagkracht via nieuwe instrumenten zoals leegstandverordeningen en raamvergunningen. Hiermee kunnen verhuurders in één keer toestemming krijgen voor tijdelijke verhuur van meerdere woningen.

De gemeenten Amsterdam en Utrecht hebben tijdens een experiment onder de Crisis- en Herstelwet meerdere werkwijzen toegepast om leegstand effectiever te bestrijden. Zo maakt Amsterdam gebruik van kortere termijnen voor meldplichten en verplichte gesprekken, wat sneller optreden tegen leegstand mogelijk maakt. Sinds de invoering in december 2022 zijn hierdoor al 430 woningen opnieuw in gebruik genomen. 

Utrecht legt de nadruk op inzicht in leegstand via intensieve monitoring, gevolgd door gesprekken met eigenaren over het opheffen van leegstand. Beide gemeenten ervaren dat het schrappen van de gemeentelijke makelaarsrol – door verhuurders zelf verantwoordelijk te maken voor het snel bewonen van panden – hun slagkracht heeft vergroot.

Utrecht kreeg dankzij de nieuwe regels beter zicht op leegstand en voerde al meerdere gesprekken met eigenaren om panden weer in gebruik te nemen. Ook Den Haag wil aansluiten bij deze aanpak om langdurige leegstand structureel aan te pakken.

Meer focus op ander vastgoed

De nieuwe regels gaan niet alleen gelden voor woningen, maar ook voor kantoren en winkels. Gemeenten moeten in volkshuisvestingsprogramma’s hun aanpak tegen leegstand vastleggen. Denk aan het inzetten van leegstandmanagers en subsidies. Zo wil de minister leegstaand vastgoed transformeren naar woningen waar mogelijk.

Volgens de CBS Leegstandmonitor 2024 staan 64.000 woningen langer dan een jaar leeg. Hiervan zijn 12.500 direct inzetbaar voor bewoning. De overige woningen staan leeg vanwege sloop, verbouwing of andere legitieme redenen.

De aanscherping van de wet moet ertoe leiden dat structurele leegstand wordt aangepakt en gemeenten meer instrumenten krijgen om snel op te treden.