Helemaal opheffen van het instrument om verstedelijking te sturen, hoeft nu nog niet van de Tweede Kamer. VVD’er Wim Meulenkamp wil er in ieder geval voor vijf jaar vanaf. Het instrument zit woningbouw in de weg, stelt hij. ‘Deze ladder is in 2012 bedacht om de plancapaciteit omlaag te brengen’, zegt hij bij de aankondiging van de motie. 

‘Wat ons betreft, past deze ladder dan ook absoluut niet meer in de huidige tijd en zorgt deze voor onnodig veel vertraging bij bouwprojecten’, aldus Meulenkamp. 

De motie werd mede-ondertekend door BBB-Kamerlid Marieke Wijen-Nass. Zij zegt tegen Stadszaken dat het belangrijk is dat de Ladder van duurzame verstedelijking wordt gepauzeerd. 

‘In de praktijk zien we dat het in veel gevallen een belemmering kan zijn voor het bouwen van woningen. Het scheelt daarnaast een hoop administratief werk, welke zich ook zal doorvertalen in de huizenprijzen.’  

‘In kleine kernen zien we dat er amper of niet woningen worden bijgebouwd, terwijl iedereen daar wel op wacht, ook mensen in het landelijk gebied. Als we signalen krijgen dat landbouwgronden op grote schaal verkocht worden, dan trekken we natuurlijk als BBB aan de bel.'

Minister Mona Keijzer ontving de motie, met voorstemmers ChristenUnie, de SGP, het CDA, de VVD, JA21, FVD en de PVV, met open armen. Dat bleek tijdens debatten over de begroting van haar ministerie van VRO begin deze maand.

‘Ik wil af van die ladder. Dank u wel, zeg ik tegen de heer Meulenkamp. Maar we moeten wel even opletten dat gemeentes en provincies niet vervolgens weer allerlei beperkende maatregelen opleggen. Dat is op dit moment mijn zoektocht.’ 

Het is niet de eerste keer dat de Tweede Kamer morrelt aan de Ladder. Vorige maand werd een PVV-motie aangenomen voor een onderzoek naar een Ladder met zeker 100 woningen en een motie in 2023 ontlokte een uitgebreid antwoord van het College van Rijksadviseurs met Francesco Veenstra, Jannemarie de Jonge en Wouter Veldhuis.  

Waardevol instrument 

In een brief aan de toenmalige minister De Jonge schrijft het college dat de Ladder een waardevol instrument is voor goede lokale ruimtelijke ordening. ‘In de praktijk wordt de Ladder niet ervaren als een instrument dat kleine uitbreiding verhindert.’ 

Volgens het college geeft het vooral kleinere gemeenten de mogelijkheid om te sturen op woningbouw waar behoefte aan is, in plaats van de huizen die projectontwikkelaars willen bouwen. 

‘Het is in feite een leidraad voor een goed gesprek over goede ruimtelijke ordening en speelt dus een cruciale rol in ordentelijke besluitvorming en verantwoording naar de samenleving.’  

Ook kan het afschaffen ervan een onbedoeld effect hebben in de hoogte van de grondprijzen en op andere beleidsprogramma’s in het ruimtelijke domein, stelt het college. Wouter Veldhuis zegt desgevraagd dat hij nog steeds pal staat achter die brief. 

Onduidelijkheid en gezwabber 

Ook Lector Cees-Jan Pen aan de Fontys Hogeschool en vastgoedexpert snapt de opstelling van de Tweede Kamer niet. ‘Sowieso is per motie zaken even afschaffen die nu integraal onderdeel zijn van de RO onverstandig.’ 

‘We moeten af van ad hoc moties die alleen maar leiden tot onduidelijkheid en gezwabber’, zegt hij. 

‘Maak nu eerst een complete nota ruimte waar de ladder al dan niet onderdeel van is. Wat is impact van afschaffen op ander ruimtelijk beleid met betrekking tot natuur, landbouw, werken en infra?’ 

Daarbij ziet hij niet hoe de Ladder een obstakel is voor woningbouw. ‘Lokaal en provinciaal leidt dit tot betere plannen. Waarom moet de Ladder dan weg?’ Dat het nu vooral wordt gekoppeld aan een ‘straatje erbij’ noemde Pen eerder al ideeënarmoede.  

Is intussen de binnenstedelijke ruimte niet al op? Pen: ‘Er is ruimte zat in dorpen, wijken en steden. Woningbouwvraag verandert in lijn met advies staatscommissie 2050 naar meer eenpersoonshuishoudens. Dus wat hoger bouwen, inbreiden, transformeren, optoppen, splitsen et cetera kan nog prima.’ 

‘Bovendien komt ook weer meer aanbod vrij van onder meer winkels, maatschappelijke voorzieningen, monofunctionele kantoorlocaties’, zegt hij.  

De Ladder helpt juist voor het leggen van een complexe puzzel, aldus Pen. ‘Niet alles kan overal in de RO en ladder opheffen voelt als kind met badwater wegspoelen.’ 

Een woordvoerder van het ministerie van VRO kon nog niet zeggen wanneer de ladder definitief zal worden gepauzeerd.