Vooral gemeenten en ontwikkelaars voelen de pijn omdat er geen snelle oplossing lijkt te zijn voor de capaciteit van het neten zoals Almere en Leeuwarden zien ontwikkelaars de gevolgen al: projecten die in de startblokken staan, kunnen door het volgelopen elektriciteitsnet niet verder.
Onderzoekers Frank Wassenberg en Dirk Weulen Kranenberg van Platform31 wijzen erop dat de netcongestie een flinke bedreiging vormt voor de broodnodige woningbouw. ‘Netcongestie vormt een showstopper’.
Vooral gemeenten en ontwikkelaars voelen de pijn omdat er geen snelle oplossing lijkt te zijn voor de capaciteit van het net. In Almere en Leeuwarden zien ontwikkelaars de gevolgen al: projecten die in de startblokken staan, kunnen door het volgelopen elektriciteitsnet niet verder.
Wassenberg en Weulen Kranenberg zien dat netcongestie niet altijd een probleem vormt. Tiny houses kunnen off-grid functioneren en zijn zelfvoorzienend, ideaal voor locaties zonder aansluiting. Ook wonen op een boerenerf biedt vaak directe toegang tot stroom door bestaande aansluitingen.
Verder kunnen aanpassingen in bestaande gebouwen, zoals het splitsen van woningen, de druk op het net verlichte, aldus de onderzoekers.
Voor situaties waar een aansluiting wel nodig is, hebben Wassenberg en Weulen Kranenberg oplossingen onderzocht en zien meerdere mogelijkheden:
- Minder verbruiken
Realiseer woningen die weinig energie verbruiken, door goede isolatie en energiezuinige installaties.
- Vroeg benaderen van netbeheerders
Meld nieuwe projecten zo vroeg mogelijk aan bij de netbeheerder om aanspraak te maken op schaarse aansluitcapaciteit.
- Beter gebruik van het bestaande net
Optimaliseer het gebruik van het bestaande elektriciteitsnet door gezamenlijke initiatieven van grootverbruikers en kleinverbruikers.
- Extra opwekking met zon en wind
Installeer zonnepanelen of windturbines om de eigen stroomvoorziening te versterken, vooral gericht op tijden van hoge vraag.
- Opslag in accu’s en warmtebuffers
Gebruik accu’s om opgewekte energie op te slaan en warmtebuffers om seizoensgebonden pieken op te vangen.
- Gebruik van aggregaten
Gebruik tijdelijke aggregaten bij de start van projecten om piekmomenten te overbruggen en de oplevering niet te vertragen.
- Stroom ruilen binnen wijken of bedrijven
Verdeel de stroomvraag door samenwerkingsverbanden waarbij piekgebruikers energie over de dag spreiden.
Behalve deze versnellingsopties, die nu al mogelijk zijn, zien de onderzoekers in de toekomst ook andere mogelijkheden. Daarvoor moet wet- en regelgeving wel verder worden aangepast:
- Beprijzing op tijd
Maak stroom duurder tijdens piekmomenten en goedkoper in daluren om het verbruik te spreiden.
- De auto als accu
Gebruik elektrische auto's als opslagbron voor elektriciteit, waarbij energie teruggeleverd kan worden aan het net.
- Laadpalen uitzetten tijdens piekuren
Schakel laadpalen tijdelijk uit tijdens momenten van hoge vraag om piekbelasting te verlagen.
- Extra mogelijkheden door de nieuwe Energiewet
Voer nieuwe regelgeving in om het netbeheer te flexibiliseren en voorrang te geven aan urgente projecten.
- Balanswijken
Creëer wijken met een evenwichtig energieverbruik door bewoners met uiteenlopende leefpatronen samen te brengen.
- Maatschappelijke prioriteit
Geef projecten van maatschappelijk belang voorrang bij aansluitingen op het net.
- Stroom per tijd en per blok
Deel elektriciteit in tijdsblokken toe, waarbij gebruikers energie ontvangen op geplande momenten om pieken te voorkomen.
- Right to challenge
Sta burgers en bedrijven toe zelf sleuven te graven voor nieuwe aansluitingen, waardoor de wachttijden afnemen.
Flexwoningen, bedoeld als snelle oplossing voor de woningnood, lopen ook vaak tegen problemen met netcongestie aan. Platform31 adviseert daarom een mix van extra oplossingen die flexwoningen snel operationeel maken.
Een voorbeeld is het inzetten van tijdelijke aggregaten of grote accu’s om stroom te leveren tijdens de piekuren, totdat een permanente aansluiting beschikbaar is. Ook warmtebuffers, zoals opslag onder parkeerterreinen, kunnen helpen om energie efficiënt te gebruiken zonder overbelasting van het net.
De onderzoekers pleiten ervoor dat netbeheerders, overheden en woningbouwers zo snel mogelijk deze opties in samenhang oppakken om de woningbouw veilig te stellen.
