‘Het is goed om realistisch te blijven. Na de afronding van de City Deal hebben we nog niet alle kennis in handen én is wat we al wel in handen hebben vaak nog niet geïmplementeerd bij de gemeenten’, zegt Bart Stoffels, programmacoördinator van de inmiddels afgeronde City Deal Openbare Ruimte en betrokken bij ISOR. 

‘Voor de initiatiefnemers van ISOR geldt dat we opgedane kennis onderling nog meer willen verspreiden en toepassen. De implementatie van handreikingen en instrumenten zit echt nog in de startfase.’ 

Stoffels noemt de gemeente Utrecht, een van de partijen die vanaf het begin hielp om ‘de contouren van de nieuwe systematiek voor integraal programmeren’ te schetsen. 

 ‘Zij beginnen nu ook pas met de implementatie van in de City Deal Openbare Ruimte ontwikkelde instrumenten. Dat is een flinke uitdaging voor alle afdelingen in het fysiek domein, met daarbij ook nog de samenwerking met de sociale wijkteams.’ 

Transitiedoelen 

Stoffels kan voor 2025 nog niet concreet benoemen met welke resultaten ISOR zal komen. ‘We lanceren ISOR op 4 november en dan gaan we volop aan de slag met nieuwe werkgroepen.’ 

Wel verwacht hij dat er vanaf de start veel aandacht is voor kennisdeling van beproefde methodieken en instrumenten, bijvoorbeeld via trainingen. Die kunnen volgens hem snel worden opgeschaald. 

De komende twee maanden wordt onder de aangesloten partijen verzameld welke prioriteiten zij zien, eind december wordt het jaarplan voor 2025 verwacht. 

ISOR zal in vier werkgroepen praktijkervaringen uitwisselen, bestaande en nieuwe instrumenten testen en verbeteren, deze landelijk op te schalen en knelpunten identificeren tussen de praktijk en nationaal beleid, normen en standaarden. 

Het ontbreken van een integrale systematiek zorgt voor veel desinvesteringen, faalkosten, gemiste koppelkansen en kan op de langere termijn het halen van transitiedoelen onmogelijk maken. 

10 jaar vooruitkijken 

ISOR richt zich op de hele keten van partijen die actief zijn in de openbare ruimte. De ondergrond vormt een complex onderdeel daarvan. Daarin moet zowel ruimte worden gevonden voor kabels en leidingen als voor boomwortels. 

Een groot vraagstuk is hoe meer afstemming ervoor kan zorgen dat werkzaamheden bovengronds voor minder overlast zorgen. Zo riep de gemeente Amsterdam eerder al op tot meer graafrust. 

Stoffels: ‘Het doel is om niet drie, maar eerder 10 jaar vooruit te kunnen plannen voor de ondergrond. Zo kan je werkzaamheden op elkaar afstemmen, is er meer tijd projecten slim te combineren en liggen straten minder vaak open.’ 

In de City Deal is door gemeenten al aangedrongen op standaardisatie van data en verbetering van landelijke wetgeving bij het inrichtingsvraagstuk in de ondergrond, vertelt Stoffels.  

Wetgeving en data-uitwisseling is nu complex, versnipperd en onsamenhangend. Het Rijk is met de gemeenten bezig om een apart traject op te zetten voor regie op de ondergrond, in het kader van het nationaal programma bodem, ondergrond en grondwater 

ISOR kan bijdragen aan de doorwerking van deze en andere nationale regie-instrumenten voor de ondergrond, zegt Stoffels, als een bijzonder onderdeel van het bredere openbare ruimte vakgebied en de strategische samenwerking tussen gemeente en netbeheerders. 

Het Rijk hoopt dat de nieuwe systematiek van ISOR ook kan helpen om landelijke transitiedoelen te halen, bijvoorbeeld door combinaties te vinden tussen oplossingen voor biodiversiteit, mobiliteit en water. Of inrichtingsprincipes voor de beoogde 50,000 transformatorhuisjes gezamenlijk te ontwikkelen. 

Deelnemers gezocht 

ISOR telt veertien aangesloten gemeenten, die voor een deel ook al betrokken waren bij de City Deal Openbare Ruimte, die 23 april werd afgerond.  

Het ISOR hoopt nieuwe partners aan te trekken die het huidige netwerk kunnen versterken. Vooral gemeenten tussen de 40.000 en 100.000 inwoners worden opgeroepen om zich aan te melden. ‘Deze groep is nu nog niet goed vertegenwoordigd binnen ISOR.’ 

Op Agenda Stad pleiten de kwartiermaker en ateliermeester van de eerdere City Deal daarnaast voor meer inbreng van ontwerpers bij ISOR.