Spijker gaat als wethouder over economie, kennis, sport en gezondheid. In de afgelopen juni door de Leidse raad vastgestelde Ontwikkelagenda Ruimte voor Werk wil ze inzetten op meer betaalbare werkruimte in de stad. Ook wil ze de regiefunctie van de gemeente versterken om vitale Leidse bedrijventerreinen te behouden.
Het gebrek aan ruimte voor ondernemers in de universiteitsstad is de Leidse wethouder een doorn in het oog, zegt Spijker in een interview dat verschijnt in het oktobernummer van vakblad BT. Ze wil dit met langjarig beleid ondervangen met onder meer een fonds dat functiemenging van wonen en werken en herontwikkeling van leegstaande bedrijfsruimtes stimuleert.
Hoe ziet dit fonds eruit?
'We onderzoeken de oprichting van een fonds voor betaalbare werkruimte, bedoeld om ondernemers met minder financiële middelen te helpen en om onrendabele kosten in ontwikkelingsprojecten te dekken. Daarnaast verkennen we andere financiële en ruimtelijke instrumenten, zoals optoppen, verdichten en een verplicht percentage bedrijfsruimte bij nieuwe projecten, om het aanbod van betaalbare werkruimte in de stad te vergroten.'
BT-event: Leiden over Ruimte voor Werk agenda
Laura Weiland-Platte, Procesmanager Ruimte voor Werk, vertelt tijdens het BT-congres donderdag 14 november aanstaande in de breakout-sessie: Zo organiseer je ruimte voor werk met een ontwikkelfonds meer over het belang voor Leiden van de opzet van het fonds betaalbare werkruimte en de Regionale Herontwikkelingsmaatschappij (ROM). Bezoek voor meer info de site van het BT Congres.
Welke sturingsmogelijkheden heb je als gemeente waar het gaat om beter benuttent?
‘Naast de opzet van het fonds onderzoeken we andere mogelijkheden, zoals het verplichten van een percentage bedrijfsruimte bij nieuwe woningbouwprojecten of het beter benutten van bestaande ruimte. Ook doen we mee aan een tweejarig onderzoek met hogescholen in Amsterdam, Rotterdam en Tilburg om een soort ‘handleiding’ te maken voor het behouden van betaalbare werkruimte in grote steden. Verder hebben we in Leiden de Stichting Werk en Onderneming (SWO), die actief is in het aanbieden van betaalbare werkplekken voor startende ondernemers.’
Wat zijn - naast ruimte voor werk in de stad - de plannen voor de Leidse bedrijventerreinen?
'Als onderdeel van de Agenda Ruimte voor Werk hebben we met andere gemeenten binnen het regionale samenwerkingsverband Economie071 een strategie opgesteld voor de bedrijventerreinen met een looptijd tot 2040. Hierin staat welke terreinen beschikbaar blijven voor bedrijven en hoe we ze verder gaan ontwikkelen.'
‘Voor Leiden maken we per bedrijventerrein een specifiek plan, een zogenoemd profiel, dat een wenkend ontwikkelperspectief voor de terreinen vormt. Met dit perspectief willen we samen met ondernemers duidelijkheid geven over de toekomst van hun werkplekken, zodat ze durven te investeren en hun bedrijfsruimtes kunnen verduurzamen.’
‘We willen te allen tijde voorkomen dat mkb’ers en startups de stad uit worden gedrukt’
Betrek je ook omringende gemeenten en wat kan de overheid doen?
‘De profielen voor de Leidse bedrijventerreinen worden voor langere termijn vastgelegd. Daarnaast praten we ook met andere gemeenten, de provincie en het Rijk om dit thema hoger op de agenda te krijgen.’
‘Voor volkshuisvesting is bijvoorbeeld wettelijk geregeld wat betaalbaarheid is en welke verhoudingen tussen huur en koop en betaalbaarheid. Er is huursubsidie voor ondersteuning in de huurlasten en er zijn professionele partijen voor volkshuisvesting. Voor bedrijfshuisvesting is dat allemaal niet.'
‘Ik wil ook echt het Rijk oproepen om daarin te bewegen, omdat de huurprijzen in de stad op dit moment hoog zijn. Dat zorgt ervoor dat mkb’ers en startups de stad uit worden gedrukt. Met dit beleid willen we dat te allen tijde voorkomen.’
Daar wil je ook voor waken met de opzet van een regionale herontwikkelingsmaatschappij?
‘De wethouders economie en de ondernemers in de stuurgroep bedrijventerreinen binnen het Economie071-samenwerkingsverband ondersteunen een onderzoek naar een ROM (regionale ontwikkelmaatschappij bedrijventerreinen, red.) voor dit gebied.'
‘Op dit moment werken we aan het opstellen van een zogenoemde projectenpijplijn. Daarmee willen we inzichtelijk maken welke projecten kansrijk zijn als startprojecten van een professionele ROM, met een organisatiestructuur vergelijkbaar met die in de Drechtsteden en Utrecht.’
‘Ook willen we zicht krijgen op de financieringsbehoefte, welke organisatiekosten en investeringskosten daarmee samenhangen.'
Wanneer gaat de ROM van start?
'We verwachten dat we in de tweede helft van 2025 een besluit aan de colleges en raden van de 071 regio voor kunnen voorleggen. Dat houdt in een regionale ontwikkelmaatschappij als een sturend instrument voor de herontwikkeling van onze bestaande bedrijventerreinen en als aanjager voor de gebiedsontwikkeling van nieuwe terreinen.’
‘Ik hoop ook dat provincie en Rijk hieraan meewerken door geld en kennis en kunde beschikbaar te stellen zodat we de trein op gang kunnen brengen. Je hebt zo’n vehikel nodig om grote stappen te maken.’
Hoe voorkom je dat bedrijventerreinen plaatsmaken voor woningbouw?
‘In de ontwikkelagenda staat dat we voldoende werkruimte willen behouden in de stad. We hebben een sterke kenniseconomie, maar daartegenover staat dat Leiden de stadsverzorgende economie hard nodig heeft om te functioneren en om iedere Leidenaar van werk te voorzien.’
‘Bedrijventerreinen vervullen een belangrijke rol. Door gezamenlijk een profiel op te stellen, zorgen we ervoor dat ondernemers actief betrokken zijn. Ook bieden we tegelijkertijd duidelijkheid over de ontwikkelingsmogelijkheden van het terrein.’
'Net als andere regio’s zitten we ontzettend krap in de ruimte'
Waar denk je dan concreet aan?
'Voor sommige terreinen gaan we functies combineren, zoals wonen en werken, maar de meeste blijven minstens tot 2040 gewoon bedrijventerrein. Daar willen we juist meer bedrijven huisvesten door de ruimte beter te benutten, te verdichten en de hoogte in te gaan.’
‘Tegelijkertijd willen we ondernemers stimuleren om hun vastgoed te verduurzamen en samen met hen vergroening, klimaatadaptatie en energietransitie oppakken.’
Verdichten en beter benutten dus. Waar ligt de fysieke grens?
'Net als andere regio’s zitten we ontzettend krap in de ruimte. Als die willen maken voor bedrijvigheid vergt dat een enorme ‘schuif opgave’. In Leiden zetten we in op beter benutten en de hoogte ingaan. Dat kan alleen met een regionale aanpak, maar daar zitten beperkingen aan.’
‘Ruimte efficiënt gebruiken is belangrijk, maar dat mag niet ten koste gaan van de leefbaarheid. Verdichten betekent vaak ook meer verkeer en werkplekken, dus daar moeten we goed over nadenken. We willen ook vergroenen om problemen zoals hittestress en wateroverlast te voorkomen.’
‘Als verdichting niet meer mogelijk is of een bedrijf wil uitbreiden, kijken we samen met de regio naar alternatieven. De hernieuwde regionale bedrijventerreinenstrategie die we recent hebben vastgesteld en de instrumentaria binnen de Omgevingswet bieden handvatten om bedrijven te behouden die belangrijk zijn voor de regio.’