Met de toenemende congestie zijn ook de bekende reflexen van de politiek weer terug. Files zijn voor de een het bewijs dat meer asfalt niet helpt, voor de ander de trigger dat we moeten doorpakken. Het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving stellen in hun rapport ‘Kansrijk mobiliteitsbeleid’ dat uitbreiding van het wegennet slechts rendabel is als files substantieel toenemen. Maar hoeveel is substantieel? Uitbreiding van het spoor zou de bereikbaarheid dan weer slechts beperkt verbeteren. Als effectief middel tegen files wordt congestieheffing genoemd, maar lastenverzwaring om de mobiliteit te verbeteren is voor velen vloeken in de kerk. En dan zijn er nog de wetenschappers. Zij wijzen erop dat innovatie en slim verkeersmanagement grotere investeringen onnodig maken. Zo heeft iedere deelnemer in het mobiliteitsdebat munitie om vooral iets niet te doen.
'Uitbreiding van het wegennet is slechts rendabel als files substantieel toenemen. Maar hoeveel is substantieel?'
Het debat dat op dit moment wordt gevoerd over de positionering van ProRail stemt in dit verband ook weinig optimistisch. Deze organisatie is steeds meer speelbal van het politieke krachtenveld aan het worden. Het wordt wellicht zelfs weer een publieke organisatie. In reactie op onder andere de Fyra-enquête wil het kabinet dat de overheid het spoorbedrijf weer strakker gaat aansturen. Sommigen willen ProRail eenzelfde positie geven als Rijkswaterstaat. Bij Rijkswaterstaat ontbreken bij mijn weten echter de heldere targets betreffende beschikbaarheid en doorstroming die ProRail nu wél heeft. Wie roept Rijkswaterstaat ter verantwoording voor het feit dat bij een geringe economische groei de congestie enorm toeneemt? Precies. En dan hebben we het nog niet eens over de jarenlange aandacht en energie die nodig zullen zijn voor de herziening van de ProRail-organisatie, en die dus niet in verbetering van de bereikbaarheid en mobiliteit kunnen worden gestoken.
'Het helpt dan niet als organisaties als ProRail en Rijkswaterstaat overgeleverd zijn aan de politiek. Zij moeten juist uitgedaagd worden.'
Hoe dan het congestieprobleem te tackelen? Daarvoor zijn in ieder geval een samenhangende visie en aanpak nodig. Een aanpak met minder dogma’s en meer durf en vernieuwing. Een doordacht mobiliteitsbeleid dat zich baseert op meerdere toekomstscenario’s en een flexibele mix van maatregelen inzet, zodat tijdig kan worden bijgestuurd. Dan helpt het niet als organisaties als ProRail en Rijkswaterstaat overgeleverd zijn aan de politiek. Zij moeten juist uitgedaagd worden en afgerekend op duidelijk geformuleerde targets.
Deze column verscheen eerder in NGinfraMagazine, het blad van NGinfra.
