Nou, het maakt wel wat uit, want in mijn dagelijkse werk als stedenbouwkundige kom ik heel vaak de wens tegen om iets ‘dorps’ te houden. Of te maken. Dus dan moet je wel weten wat dat inhoudt. Maar als je daar een beetje induikt, merk je dat de meningen enorm uiteen lopen en dat er geen vaste beschrijvingen zijn.
Soms wordt het opgehangen aan de aanwezigheid van prachtige historische panden, lokale winkels en grote bomen (bijvoorbeeld het ‘dorpse karakter’ van Vleuten-De Meern). Soms losse en lage bebouwing met doorzichten naar het landelijk gebied daarachter en af en toe een rommelig weitje compleet met pony (de basisrecepten van de gemeente Apeldoorn).
En soms vooral geweid aan de sociale aspecten zoals betrokkenheid, saamhorigheid, gemoedelijkheid en veel vrijwilligers (zoals omschreven door de gemeente Houten).
Ik merk dat het ook om heel uiteenlopende plekken gaat qua ligging, maat of schaal. Voor sommige mensen is een ‘dorp’ een hele kleine afgelegen plek, omringd met akkers of weiland. Voor anderen gaat het om een plaats met meer dan 20.000 inwoners, een eigen middelbare school en een bruisend en uitgebreide winkelhart. En dan heb je ook nog de ‘dorpen’ die schuilen binnen een grotere geheel – zoals tuindorp Vreewijk, dat omringd wordt door de verder verstedelijking van Rotterdam-Zuid.
Een heel rekbaar begrip dus. En een die heel veel discussie en onenigheid oproept. Toen ik het opzocht bleek er ook geen vaste definitie voor te zijn. Het houdt zelfs hele onderzoeksteams bezig. Zelfs voor de term ‘dorp’ (of ‘stad’) zijn geen wettelijke begrippen.
Wat me wel opvalt, is dat wat hier vaak een ‘dorp’ wordt genoemd lijkt voor mij heel erg op wat we in mijn geboorteland Engeland een ‘town’ zouden noemen. Voor mij is een dorp (of ‘village’ in het Engels) een kleine verzameling huizen, met een pub, een kerk en, als je geluk hebt, een ‘village shop’, waar je de krant, snoep en wat eieren kan kopen. Een ‘town’ is dan groter, met meer voorzieningen zoals een hele winkelstraat/centrum, scholen en misschien een klein filmhuis*.
Voor mij is een dorp (of ‘village’ in het Engels) een kleine verzameling huizen, met een pub, een kerk en, als je geluk hebt, een ‘village shop’, waar je de krant, snoep en wat eieren kan kopen. Een ‘town’ is dan groter.
Hier is geen Nederlandse vertaling voor. Je moet het maar doen met óf dorp, óf stad. Tijdens een beetje onderzoek voor dit stuk, ben ik een oud-Nederlands begrip tegengekomen – een ‘vlek’. Blijkbaar was dit vroeger een term voor iets tussen een dorp en een stad in.
Misschien moet zo een term een terugkeer krijgen, of hebben we een nieuwe term nodig? Een ‘storp’? Zou zo een term ons meer vrijheid kunnen geven om het beste van het ‘dorps’ mee te nemen, maar om te accepteren dat er meer activiteit, dichtheid, inwoners erbij horen dan bij een kleinere ‘dorp’?
Een duurzame middenweg die de ruimte biedt voor de nodige verdichting op de plekken, die we wel overgeven aan bebouwing, maar met de aandacht voor groen, gemeenschap en sociale verbinding die we in ons steeds polariserende samenleving zo hard nodig hebben?
Of misschien door zoiets te doen ontkracht je juist wat zo sterk is aan het woord ‘dorp’. Ja, je moet bij elk project in een ‘dorp’ opnieuw jezelf en iedereen afvragen wat dat ‘dorpsgevoel/karakter’ precies is, maar wat je altijd tegenkomt, is trots.
Heel af en toe wordt het als iets negatiefs gezien – té klein, té weinig te doen, of té veel bemoeienis van je buren - maar heel vaak is er toch overwegend het gevoel dat mensen het heel fijn vinden om in een ‘dorp’ te wonen.
Dus dan ben ik het niet met Shakespeare eens – geef een dorp een andere naam, en zou het toch niet zo lekker ‘ruiken’. Zelfs als het lukt om een betere naam te bedenken dan ‘storp’, of meer beschrijvend dan ‘vlek’, dan zou je iets wegnemen van alle rijke associaties die veel mensen hebben met een ‘dorp’.
Dus voor nu laat ik de term met rust. Maar als er in de tussentijd iemand een goede definitie (of nieuwe term) kan bedenken, hoor ik het graag!
* Het verschil tussen een ‘town’ en een ‘city’, is dan weer een hele eigen artikel waard. Voor degene die in ieder geval en komische blik wil op hoe het in Engeland zit, kan ik dit filmpje van Map Men hartelijk aanraden.