Recent onderzoek van RIVM en Vewin laat zien dat er op korte termijn al drinkwatertekorten kunnen ontstaan, bijvoorbeeld in gebieden waar veel nieuwe woningen worden gebouwd.

‘Daarom moeten we snel overgaan tot waterbesparende maatregelen om de opgave niet nog groter te maken', pleit de UVW. Concreet willen ze:

  • Meer tempo op (drink)waterbesparende maatregelen. ‘Bijvoorbeeld door nu al in te zetten op bewustzijn, maatregelen te stimuleren en afspraken voor nieuwbouwwoningen te maken.’
  • Dat alle nieuwbouwwoningen nu al met waterbesparende maatregelen worden gebouwd. Volgens de waterschappen kost dit tussen de 4.000 tot 7.000 euro per systeem/woning.
  • Meer onderzoek naar de opvang en hergebruik van regenwater en grijswater in bestaande gebouwen.

Water wordt hergebruikt door het op te vangen en via leidingen ‘terug’ te sturen. Dat kan met regenwater (ook wel hemelwater genoemd) en grijswater (hergebruikt drinkwater afkomstig van de wasmachine, keuken of douche).

Volgens de waterschappen is een hemelwater- en grijswatersysteem per woning voldoende om de doelstellingen voor drinkwaterbesparing per woning te realiseren. Via zo'n systeem wordt het water vastgehouden en hergebruikt voor bijvoorbeeld het besproeien van de tuin, doorspoelen van de toilet of het wassen van de auto.

In oktober schreven demissionair ministers De Jonge en Harbers aan de Kamer over de noodzaak van hemelwater- en grijswatersystemen in nieuwe gebouwen. Volgens de ministers was de toepassing mogelijk, maar waren er wel een paar belangrijke kwesties:

  • Een verplichting van hemel- en grijswatergebruik vraagt om extra installaties in nieuwbouwwoningen en dat brengt kosten met zich mee voor de toekomstige bewoners.
  • Er zijn onzekerheden rondom het gezond en veilig kunnen toepassen van systemen die drinkwater besparen. In de VINEX-locatie Leidsche Rijn werd een groot aantal mensen in 2001 ziek doordat door een foute aansluiting huishoudwater in het drinkwater terechtkwam. Ook werd grijs water gebruikt in kinderbadjes.
  • Er kunnen negatieve gevolgen zijn voor de Milieuprestatie Gebouwen (MPG), omdat extra materiaalgebruik en installaties leiden tot een hogere score.  
  • Er moet beter in kaart gebracht worden hoe een mogelijke verplichting zich verhoudt tot andere maatregelen om drinkwater te besparen.

Volgens de ministers waren deze punten voldoende aanleiding om het gebruik van hemelwater- en grijswatersystemen nog niet verplicht te stellen in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl).

Op dit moment mogen collectieve installaties alleen hemelwater en grijswater gebruiken voor het doorspoelen van wc's.

Besluitvorming laat op zich wachten 

De opvatting van de UVW zijn inbreng voor het Commissiedebat Klimaatakkoord gebouwde omgeving van de Tweede Kamercommissie Binnenlandse Zaken, op 23 mei. Een van de bespreekpunten is het rapport 'Hemelwater- en grijswatergebruik in het gebouw.’

De waterschappen prijzen dat er vanuit IenW wordt gewerkt aan een Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing. Daarin is o.a. het onderzoek naar hemelwater en grijswatergebruik in het Besluit bouwwerken leefomgeving opgenomen. De resultaten van dat onderzoek worden in de loop van 2025 verwacht. Besluitvorming moet volgen in 2026-2027.

Slimme waterbuffer 

Er zijn al goede technieken beschikbaar om hemelwater en grijswater op te vangen en te hergebruiken. In Vlaanderen is het opvangen en hergebruiken van regenwater sinds 2004 verplicht, al zijn daar ook gezondheidsincidenten geweest door aansluitingsfouten.

In Nederland is de bouwwereld deels om die reden terughoudender. Een praktijkvoorbeeld is te vinden in The Natural Pavilion in Almere, een gebouw met verschillende duurzame bouwinnovaties. ROmagazine schreef hier in december over.

Het gebouw bevat een slimme waterbuffer: regenwater wordt opgevangen en gebruikt voor activiteiten rondom het gebouw. Overig water wordt tijdig en geleidelijk afgevoerd, zodat er geen piekafvoer naar het riool ontstaat. Bij lage eengezinswoningen kan dit systeem 16 tot 28 kubieke meter water per persoon per jaar besparen.

Maar volgens Ivar Diekerhof, projectleider bij het Woningbouwatelier (betrokken bij The Natural Pavilion), is de markt nog te terughoudend. ‘Er zijn nog amper financiële prikkels om drinkwater te besparen, nu drinkwater nog heel goedkoop is.’

Slimme waterbuffer zoals toegepast in The Natural Pavilion. Foto: ABT

 

Door bevolkingsgroei, economische activiteiten en klimaatverandering neemt het (drink)waterverbruik in Nederland toe. Tegelijkertijd daalt de beschikbaarheid van zoetwater door toenemende droogte. Sommige regio's kennen al een tekort. In 2030 is naar verwachting bij alle 10 drinkwaterbedrijven sprake van een tekort.