De conclusie uit het rapport van de economen is dat klimaatverandering en klimaatbeleid veel extra kosten met zich meebrengen voor wonen in Nederland. Het gaat dan om fysieke klimaatrisico's, kosten voor klimaatadaptatie en klimaatmitigatie.

De kosten, zoals schade door overstromingen, funderingsproblemen, en bosbranden, zijn volgens de economen niet eerlijk verdeeld: de bestaande ongelijkheid op de woningmarkt dreigt vergroot te worden door verduurzaming en schadeherstel. Er is kans op klimaatsegregatie.

Eerder kwam ABN AMRO met een onderzoek dat Nederland negenhonderd klimaatkwetsbare wijken telt. Daarin wordt onder meer Friesland genoemd als provincie met veel klimaatkwetsbare wijken. Hoe gaat deze provincie daarmee om? Vijf vragen:

  1. Speelt het onderwerp klimaatsegregatie in de provincie Friesland? 

    ‘Klimaatsegregatie is in toenemende mate een significant probleem. In welke mate dit in Fryslân precies speelt is ons niet bekend. Wel zijn woningen met funderingsschade en een slecht energielabel minder gewild en/of worden ze lager gewaardeerd.’
     
  2. Hoe verwacht de provincie dat klimaatsegregatie zich in de komende jaren ontwikkelt?

    ‘Wij verwachten dat dit probleem zonder gewijzigd beleid zal toenemen.’
     
  3. Als advies geeft ABN AMRO onder meer om ruimte te reserveren voor lage inkomens op duurdere, klimaatweerbare locaties. En zo met woningmarktbeleid te sturen. Wat vindt de provincie daarvan? 

    ‘Aanpak van klimaatsegregatie vraagt een integrale aanpak. Meerdere maatregelen zijn nodig om dit probleem adequaat aan te pakken. Het genoemde voorbeeld kan daar onderdeel van zijn.’
     
  4. Wat zijn goede manieren om klimaatsegregatie tegen te gaan? 

    ‘Wij werken in samenspraak met verschillende partijen aan deeloplossingen. Voorbeelden zijn de verduurzaming van de gebouwde omgeving en de aanpak van funderingsschade in het veenweidegebied.'

    Provinciale middelen uit windpark Fryslân worden ingezet om koopwoningen, met een WOZ-waarde lager dan het gemeentelijk gemiddelde, beter te isoleren.'

    'De totaalaanpak vraagt een breed maatregelenpakket waarbij verschillende partijen een rol hebben.’
     
  5. Wie moet het initiatief nemen in de aanpak van klimaatsegregatie?  

    Volgens Friesland zijn veel verschillende partijen aan zet en moeten die vooral samenwerken. ‘Maar het Rijk moet de regierol op zich nemen.’

Klimaatsegregatie 
Dat is de situatie die voortkomt uit het feit dat: huishoudens met een lager inkomen vaker een woning kopen die nog niet energiezuinig is en op een locatie die wordt blootgesteld aan grotere fysieke klimaatrisico's. Deze woningen zijn goedkoper dan (nieuwe of gerenoveerde) woningen die wel energie-efficiënt en klimaat adaptief zijn.  

Uiteindelijk wonen de rijken dan op meer klimaatbestendige plekken en de armen op juist meer klimaatkwetsbare plekken en mogelijk in klimaatkwetsbare wijken. Een wijk waar de klimaatrisico's, maar ook verduurzamingskosten onhoudbaar zijn. 

Volgens de ABN AMRO hebben de woningen in deze wijken een gemiddelde WOZ-waarde lager dan 350.000 euro en het gemiddelde huishoudinkomen van bewoners is lager dan 35.000 euro. In 2023 was de gemiddelde WOZ-waarde 368.000 euro en het gemiddeld huishoudinkomen in 2022 was 35.400 euro, volgens cijfers van het CBS.  
 
Er is een correlatie tussen sociaaleconomische status en klimaatkwetsbaar zijn, staat ook in het rapport van ABN AMRO. De situatie lijkt op een vicieuze cirkel: 
 
Als klimaatrisico's leiden tot lagere woningprijzen, en juist ‘kwetsbare huishoudens’ met een lager inkomen in deze woningen trekken. Is er grote kans dat de bewoners vervolgens de verduurzamingsmaatregelen of -schade niet kunnen betalen, zeggen de onderzoekers. En de waarde van het huis nog meer afneemt.   

De vragen zijn ook voorgelegd aan de provincies Groningen, Limburg en Zeeland. Die tellen volgens het rapport ook veel klimaatkwetsbare wijken. 

Limburg kon niet tijdig antwoorden en de provincie Groningen geeft aan dat de bal niet bij het Rijk, maar juist bij de gemeenten ligt.

Zeeland antwoordde dat nog geen gericht beleid is vastgesteld. ‘Wel is het een punt van aandacht binnen onze organisatie.'  

Klimaatatlas voor gemeenten en woningcorporaties

Daarnaast wijst Zeeland op de eigen klimaatatlas voor gemeenten en woningcorporaties. Die brengt in kaart hoe kwetsbaar bebouwde gebieden zijn voor klimaateffecten. 

De klimaatatlas kan volgens de provincie gebruikt worden om kwetsbare gebieden (met prioriteit) klimaatbestendiger te maken. Voor een deel van de provincie Limburg en voor de provincie Friesland bestaat er overigens ook zo’n klimaatatlas. 

Of de bal nu ligt bij de provincies, het Rijk of toch de gemeenten, volgens de economen van ING, Rabobank en ABN AMRO is het onderwerp urgent: ‘Hoe we omgaan met de verdeling van de kosten die gepaard gaan met klimaatverandering en klimaatbeleid is een van de belangrijkste vragen.’

Er moet daarbij extra aandacht besteed worden aan hoe rechtvaardig en eerlijk de verdeling van de kosten is, aldus de economen.