Stedelijk programmeren vanuit projecten, waarbij in een later stadium wordt nagedacht over koppelkansen, is niet langer voldoende, zegt het team Stedelijk Programmeren binnen de City Deal.
Noodzakelijk is om op een hoger niveau te programmeren vanuit een stadsvisie. Deze wordt vertaald naar gebiedskeuzes met de betrokkenheid van alle gemeentelijke afdelingen. Zo moeten projecten worden voorbereid voor uitvoering, met zekerheid over hoe de opgaven gaan landen. De City Deal noemt dit Optimaal Stedelijk Programmeren.
Een tekort aan uitvoeringscapaciteit door te weinig personeel en andere middelen, dwingt gemeenten tot keuzes. Dit doordat de druk op de ruimte, zowel boven- als ondergronds, toeneemt en de uitvoeringskracht (tijd, geld, menskracht, ruimte) van gemeenten onvoldoende meegroeit.
Stedelijk programmeren moet gemeenten helpen het maximale te halen uit hun middelen. Dit houdt in dat zij gezamenlijk een stedelijke visie opstellen, waarin al keuzes worden gemaakt en prioriteiten worden gesteld.
Nu gebeurt nog vaak dat er pas laat in het proces gezocht wordt naar koppelkansen tussen vergevorderde of al bestaande projecten.
Daarmee wordt bedoeld dat wanneer een straat wordt opengebroken voor het vervangen van leidingen, deze kans ook wordt aangegrepen om de straat direct meer te vergroenen. Door gebiedsprogrammering komen eventuele koppelkansen sneller en vaker in beeld.
Optimaal stedelijk programmeren betekent volgens het projectteam een fundamenteel andere manier van werken en denken, een ‘doordachte organisatie- en gedragsverandering’. Veel gemeenten zijn hier nog niet op ingespeeld.
In het essay van de City Deal worden zij aangespoord om antwoord te vinden op de vraag wat stedelijk programmeren hen kan bieden en wat dit voor hun organisatie betekent.
Stappenplan
Het document van de City Deal helpt gemeenten hun organisatie klaarstomen voor stedelijke programmering. Het biedt handvatten voor gemeenten om hun organisatie in te richten op beter stedelijk programmeren.
Het essay richt zich hoofdzakelijk op bestuurders en managers binnen de gemeente. Stedelijk Programmeren bestaat volgens de essay-schrijvers uit vier stappen. Het ontwikkelen van een stedelijke visie en prioritering, het opstellen van een gebiedsvisie en vervolgens een gebiedsprogrammering. Tot slot volgt de uitvoering.
Het projectteam drukt gemeenten op het hart zorgvuldig deze stappen te doorlopen. ‘Als het huiswerk op een hoger schaalniveau niet gedaan is, zal het niveau eronder minder uit de verf komen, en andersom’, aldus het projectteam Stedelijk Programmeren.
‘Forse vervangingsopgave’
De drukte op de ruimte en haar infrastructuur neemt verder toe, staat in het essay. De beperkte fysieke ruimte in de boven- en ondergrond dwingen een tot een nauwere samenwerking tussen de afdelingen stadsontwikkeling en stadsbeheer.
Beiden maken volgens het projectteam aanspraak op de aanwezige capaciteit én ze zijn inhoudelijk en procesmatig verweven met elkaar.
Ook moet het voor ambtenaren door stedelijk programmeren makkelijker worden om alle kansen in de openbare ruimte met elkaar te koppelen. Bijvoorbeeld bij de vervangingsopgave van naoorlogse wijken van 40 tot 50 jaar oud. Verder heeft stedelijk programmeren ook als doel om klant- en omgevingstevredenheid te verhogen, in de communicatie en transparantie naar burgers toe.
‘Dit vraagt een andere werkwijze, namelijk meer integraal (waar mogelijk) en op basis van heldere keuzes en consequenties. Door stedelijk te programmeren voor de openbare ruimte, kan binnen de gemeente ook beter gestuurd worden tussen alle opgaven die er liggen, zowel op inhoud als capaciteit.
De vele opgaven die in de openbare ruimte landen vragen om een stabiele koers, zegt de City Deal, omdat hiervoor langere termijn visies nodig zijn, langer dan het de vierjarige gemeenteraadsperiode.
City Deal Openbare Ruimte
De City Deal Openbare Ruimte startte in januari 2021. Ministeries, gemeenten, kennisinstellingen en nutsbedrijven werkten aan een integrale aanpak voor al deze stedelijke transitieopgaven.
De partners binnen de City Deal hebben als doel een nieuw instrumentarium voor de verduurzaming van de openbare ruimte ontwikkelen. Op 23 april delen zij hun eindresultaten op een slotmanifestatie.
