Vooral grote steden in Oost-Nederland doen het goed. De leegstand daalde de afgelopen jaren gemiddeld sneller dan in heel Nederland. Dat komt door een concentratiebeleid in combinatie met gerichte acties en stimuleringsmaatregelen van de overheid. Zo werd veel geïnvesteerd in transformatie van winkelpanden naar wonen.

De aanleiding is wel dat het leegstandscijfer in Oost-Nederland gemiddeld hoger lag dan in de rest van Nederland. Inmiddels is het vergelijkbaar met het landelijk gemiddelde.

De meeste economische dynamiek komt post-corona van de horeca en het toerisme. Vooral in gebieden met weinig bevolkingsgroei. Met name lokale en unieke horeca trekken in steden en dorpen een sterk eigen publiek aan.

Het herstellende toerisme levert in meerdere gemeenten veel op voor de detailhandel en horeca, die in corona beide flinke klappen kregen. Zowel het aantal verblijfstoeristen als ook het aantal dagjesmensen uit Nederland en Duitsland namen beide toe. De aantallen lagen in 2023 zelfs hoger dan voor corona.

Grote steden en buurten doen het goed 

Al met al behouden de grootste stedelijke centra in Oost-Nederland hun sterke positie. Zowel in voorzieningenaanbod, verzorgingsgebied als in waarderingen.

Maar ook de buurt-, wijk- en dorpscentra doen het over het algemeen bijzonder goed. Dit komt mede door de frequent nodige boodschappen, zoals van de supermarkt. ‘In sommige situaties zijn ze zelfs reële alternatieven voor de binnensteden, met een ruim en divers winkel- én horeca aanbod', aldus de onderzoekers.

Minder goed scoren een aantal middelgrote centra in Oost-Nederland. Zij verliezen terrein ten opzichte van wijkcentra en omliggende kernen. ‘Het is nodig om hier te zoeken naar een onderscheidend karakter en gerichte investeringen.’

Wie het verder opvallend goed doen zijn de woonboulevards. Net als andere grote winkelconcentraties, zoals sport- en vrije tijdsketens, behouden ze hun sterke positie. Kleine meubelclusters staan wel onder druk.

Koopstromen blijven stabiel 

Vergeleken met 2019 (het vorige onderzoek) ogen de koopstromen in Oost-Nederland in 2023 in grote lijnen stabiel.

Enerzijds hebben de Oost-Nederlandse consumenten meer te besteden dan een paar jaar geleden. Anderzijds is er ook een daling van de volumeverkoop. Dit als gevolg van de hoge inflatie en het lage consumentenvertrouwen. Ook is er een hogere online oriëntatie in bijna alle artikelgroepen.

De daling van volumeverkopen is sterker in de sectoren die profiteerden tijdens corona, zoals bouwmarkten, woonwinkels én webwinkels.

Dit Koopstromenonderzoek werd uitgevoerd door Goudappel, Ipsos I&O en BRO, in opdracht van 82 gemeenten, met steun van de provincies Drenthe, Flevoland, Gelderland en Overijssel. Nieuw bij deze negende editie is de weergave van bestedingsstromen in de horeca. Ook maakt het onderzoek nu gedetailleerder onderscheid naar bestedingen in winkels en horeca door verblijfstoeristen en dagtoeristen uit binnen- en buitenland.