Met name in het ontwerp van de openbare ruimte is er veel te doen aan de opvang van hemelwater. Let bijvoorbeeld op voldoende groen en zorg voor wateroppervlak dat indien nodig méér water kan bergen. De uitdaging voor de Nederlandse gemeenten liegt er niet om. Onderzoeksbureau Deltares berekende dat als er de komende jaren geen beleid wordt gevoerd op klimaatverandering en er geen maatregelen worden genomen tegen wateroverlast, de schade dan oploopt tot naar schatting 71 miljard euro in 2050.

Waterbescherming begint met afvoer

Kortom, niet alleen de gemeente Cuijk vecht tegen het water; voor álle gemeenten in Nederland is er werk aan de winkel. Want hoosbuien en piekbelasting komen als gevolg van de klimaatverandering steeds meer voor. De eerste reactie is dan al snel de verdediging. Als het water van de zee stijgt, verhogen we de dijken. Als het rioolstelsel volloopt, dan breiden we de capaciteit uit. Maar waterbescherming begint met de afvoer ervan. Veel gemeenten zijn bezig met het uitbreiden en vervangen van het bestaande rioolstelsel, maar dat is een dure opgave. Des te meer omdat rioleringen in eerste instantie zijn aangelegd voor de afvoer van afvalwater van bedrijven en huishoudens. Die capaciteit is goed in te schatten, maar met hemelwater is dat een stuk lastiger.

Rioolstelsel kan de druk niet aan                                              

‘Als we het water op die momenten puur en alleen met rioleringen willen wegwerken, lopen de kosten in de miljarden. Het is daarom zaak dat de openbare ruimte waterbestendig wordt ingericht’, zegt Rinke Veld, commercieel directeur van bestratingsspecialist Struyk Verwo Infra. ‘Door de verharding stroomt het water via wegen, trottoirs en tegels vaak snel weg. Tijdens extreme regenbuien kan het rioolstelsel de druk niet aan en stromen onze steden vol.’

'Juist verharding kan slim worden ingezet door water gereguleerd op te vangen en af te voeren'

Het is echter niet zo dat verharding per definitie slecht is voor de wateropgave van Nederland, stelt Veld. ‘Juist die verharding kan slim worden ingezet door water gereguleerd op te vangen en af te voeren. Richt de straat in als afvoerkanaal via holle wegen en gebruik een waterplein als tijdelijke buffer, waardoor minder overlast ontstaat. Of gebruik stenen juist als infiltratiemiddel in de vorm van waterdoorlatende of passerende elementen of groenbestrating. Wij maken verharde parkeervlakken met ruimte voor groen door middel van de Greenbrick: een plastic houder in steenformaat waarin gras optimaal kan groeien en dat bestand is tegen wringende krachten van verkeer. Zo loop je niet door de modder naar je auto, maar wordt het water toch afgevoerd in de ondergrond.’

Uitdaging voor Nederlandse gemeenten

De balans tussen verharding, groen en water vormt dé uitdaging voor Nederlandse gemeenten, zegt Veld. ‘Binnen de stad heb je te maken met conflicterende ruimteclaims. Willen we in de toekomst de stad toegankelijk houden, tegelijk droge voeten garanderen én blijven profiteren van de leuke kanten van water in de stad, dan moeten we de harmonie tussen grijs, groen en blauw beter integreren in het ontwerp van de openbare ruimte. Voor elke situatie zullen waterschappen, gemeenten, ontwerpers en burgers moeten zoeken naar de beste oplossing. Er is geen blauwdruk voor succes, het blijft maatwerk.’