Aan de hand van vijf thema's presenteert het bureau haar adviezen aan onder meer ontwerpers, bouwers, gemeenten en woningcorporaties. In het laatste thema 'Ruimtelijk’ staan de meest concrete ideeën, opnieuw verdeeld in zes subcategorieën:

Kleinere blokken 

Breid flexwoningen voorzichtig en gedoseerd in een bestaand gebied in, begint het handboek. Deel grote woonblokken op in kleinere blokken en maak eventueel een fysieke maquette. 'Voorkom daarbij dat flexwoningen letterlijk buiten de samenleving worden geplaatst, en denk na over placemaking.’

Bij het vinden van technische aansluiting in het ontwerp van flexwoningen benadrukt het bureau om verschillende bouwmethodes te gebruiken. ‘Maak de projecten modulair waar het kan en maatwerk waar het moet.’

Waak voor stapelen 

Het stapelen van flexwoningen is verleidelijk. Toch waakt Vlot Architecten daarvoor omdat het ook nadelig effect kan hebben op de beleving. Ze adviseren om beter na te denken over uitzicht, lichtinval, looproutes, privacy en meer. ‘Denk na over de relatie tussen bouwhoogte en de beleving op het maaiveld.’

Ook toegankelijkheid wordt makkelijk vergeten, benadrukt het bureau. ‘Voor minder valide personen is dit in flexwoningprojecten vaak onderbelicht. Hoogbouw kan ook bereikt worden door trapsgewijs een bouwlaag toe te voegen.’

Gezamenlijke daktuin 

‘De ruimte rondom flexwoningen draagt aanzienlijk bij aan het welbehagen van bewoners.’ Het handboek adviseert daarom om voor ieder flexwoningproject een landschapsarchitect in te schakelen.

Als individuele buitenruimte niet lukt, biedt een gezamenlijke daktuin misschien mogelijkheid, klinkt Vlot Architecten. ‘Het dak kan ook gedeeltelijk gebruikt worden als waterbuffer, of voor de combinatie onderliggend groen met lichte pv-panelen.’

Bomen zorgen voor flinke vergroening en verkoeling, maar zijn niet altijd direct realiseerbaar in een flexwoningproject. Het handboek adviseert om bomen in verplaatsbare bakken te plaatsen, of te kiezen voor ‘vaste bomen die worden onderhouden door kwekerijen.’

Creëer ‘lege ruimte’ 

Voor de spoedzoekers die in flexwoningen komen wonen adviseert Vlot Architecten om te allen tijde te zorgen voor een gemixte doelgroep én een gemixt aanbod van woonruimtes. De publicatie ‘Magic Mix’ van Platform31 biedt inzicht. ‘Pas ook op met te kleine woningen.’

Het realiseren van een centrale plek waar bewoners ontmoeten is daarbij ook belangrijk. ‘Denk aan een pop-up koffiecorner, broodjeszaak of werk-/studieruimte. Dat kan losstaand of als onderdeel van het gebouw.’

Het handboek adviseert ook om ‘leegte’ te creëren. ‘Door ruimte leeg te laten kan een specifieke invulling gemaakt worden afhankelijk van de uiteindelijke samenstelling en behoefte van de uiteindelijke bewoners.'

Waarde van gevel 

Ook voor de gevel adviseert het bureau om een architect in te schakelen die hier integraal over nadenkt. 'Denk goed na over natuurlijke ventilatie, materiaalgebruik, dieptewerking en de zonwering. Bij de gevel kan een flexwoningproject veel kwaliteit winnen of verliezen.’

Het handboek benoemt ook de waarde van kleur, of juist het behouden van natuurlijke materiaalkleur, het markeren en belichten van entrees, balkons, voortuinen en meer.

Donorgebouwen 

Dan nog zijn er enkele praktische details die het handboek graag onder de aandacht brengt. Een daarvan is de toevoeging van zoveel mogelijk circulaire grondstoffen. ‘Ga op zoek naar potentiële “donorgebouwen” in de nabije omgeving, en geef materialen nieuw leven binnen de ontwikkeling.’

Het architectenbureau noemt meer details. ‘Pas natuurinclusieve elementen toe aan de balustrade, geef het flexwoningproject een passende naam en denk na over de plaatsing en uitstraling van huisnummers, deurbel, brievenbussen en verlichting.’

Lees hier het hele advies 

Een impressie van de ideeën uit het handboek. Beeld: VLOT Architecten

Officieel is 'flexwoning’ een verzamelnaam voor verschillende woonvormen die allemaal ‘tijdelijk’ zijn. Dan wel de woningen zelf, de bewoning en/of de locatie. In het plan richt Vlot Architecten zich specifiek op de tijdelijke, verplaatsbare woningen. Deze ontstaan meestal op locaties die geen plannen voor vaste bouw hebben, en krijgen een vergunning van tien tot vijftien jaar. 

Flexwonen is een oplossing voor mensen die acuut woonruimte nodig hebben, zoals statushouders, vluchtelingen, studenten, starters, mensen in scheiding of arbeidsmigranten. Het algemene beeld van deze woningen is niet uitsluitend positief. De kritiek klinkt over de doelgroepen, maar ook over esthetisch gebied of gebrek aan participatie.