Steeds meer gemeenten zijn op zoek naar handvaten om de openbare ruimte loopvriendelijk te maken én houden.
‘Om beleid kracht bij te zetten is inkleuring met juridische instrumenten vaak gewenst. Deze publicatie richt zich op deze juridische instrumenten’, schrijven het CROW en de coalitie Ruimte voor Lopen in hun rapport.
Zij bundelden alle bruikbare instrumenten die gemeenten kunnen inzetten voor het realiseren van meer en betere loopvriendelijke omgevingen. De instrumenten vallen onder drie categorieën: de Omgevingswet, verkeerswetgeving en privaatrechtelijk instrumenten.
De coalitie Ruimte voor Lopen lanceerde recent ook de Toolbox Loopbeleid, waarin gemeenten in zes stappen worden geholpen om meer met loopbeleid aan de slag te gaan.
De meeste gemeenten passen maar een deel van de instrumenten toe en zijn niet op de hoogte van overige kansen, aldus CROW en Ruimte voor Lopen. Hierdoor kunnen gemeenten niet efficiënt genoeg optreden.
Het meest genoemde instrument is het mobiliteitsplan, dat per januari is opgegaan in de Omgevingsvisie, en verkeersbesluiten. Andere veelgebruikte instrumenten zijn gemeentelijke verordeningen en beleidsdocumenten zoals ruimtelijk programma's, leidraden en ontwikkelvisies.
Beleidsdocumenten zijn echter enkel bindend voor de gemeente zelf, niet voor burgers of bedrijven.
Toepassen is opgave
De toepassing van juridische instrumenten blijkt voor gemeenten vaak toch erg lastig. In interviews met gemeenten werd duidelijk dat het ingewikkeld kan zijn om de omgevingsvisie en beleidsdocumenten door te vertalen naar andere juridische instrumenten.
Het CROW en Ruimte voor Lopen doen drie aanbevelingen aan de hand van het onderzoek.
- Meer inzicht in werking instrumenten
Met meer inzicht in het instrumentarium en hoe de instrumenten in te zetten zijn, kunnen gemeenten hun plannen beter uitvoeren. ‘Deze publicatie met het hierin opgenomen overzicht van de instrumenten kan hieraan een eerste bijdrage leveren’, aldus het rapport. Dit geldt voor zowel bestaande ruimte voor voetgangers als extra of nieuwe loopvriendelijke ruimte.
- Stem beleid en uitvoering beter af
Daarnaast valt er voor gemeenten winst te halen door het beleidsproces en de uitvoering beter op elkaar aan te laten sluiten. Gemeenten geven aan dat betrokkenen het proces niet altijd volledig meekrijgen. De tweede aanbeveling luidt dan ook: maak bij de vroegtijdige formulering van ambities ook direct inzichtelijk welke instrumenten kunnen bijdragen aan het halen van de doelstellingen, aldus het CROW.
- Meer gebruikmaken van APV
Gemeenten kunnen ook meer gebruikmaken van de Algemene Plaatselijke Verordening om een loopvriendelijke omgeving in stand te houden,
‘Door gemeenten meer bewust te laten zijn van de regels die thuishoren in een APV (openbare orde en veiligheidsoogmerk) en het omgevingsplan (bescherming fysieke leefomgeving) en hoe zij deze kunnen toepassen en handhaven, zal bijdragen aan een effectievere toepassing van de instrumenten die gemeenten ter beschikking staan.’
Omgevingsvisie helpt
Bevraagde gemeenten geven aan de juridische instrumenten vooral in te zetten voor een wijkgerichte inzet, om de instrumenten zo specifieker toe te passen.
De omgevingsvisie helpt daarbij, schrijft het CROW. Deze kan op wijkniveau als voor de gehele gemeente worden ingericht. De toepassing op wijkniveau helpt specifieke ambities voor een wijk te formuleren, terwijl een algemene visie juist uitnodigt om ‘over de grenzen van een wijk heen te denken’.
Gemeenten geven ook veel aan het creëren van een loopvriendelijke omgeving te koppelen met andere beleidsdoelen. Zo wordt ruimte voor voetgangers vaak gecombineerd met het aanleggen van openbaar groen.
