Veel gemeenten zetten WhatsApp-groepen voor buurtpreventie op. Uit eerder onderzoek was al gebleken dat die niet zonder meer zorgen voor minder criminaliteit in een buurt, zegt criminoloog Jossian Zoutendijk van Inholland.

Uit een nieuw onderzoek in opdracht van de gemeente Rotterdam blijkt dat ook de subjectieve veiligheid niet per se beter wordt van zo’n groep. Sterker, zegt Zoutendijk, uit het onderzoek blijkt dat het veiligheidsgevoel van deelnemers kan afnemen. ‘”Baat het niet, dan schaadt het niet”, gaat hier niet op.’

In die groepen is vaak niet duidelijk wat het doel is en wie waarvoor te bereiken is. Ook reageren professionals niet altijd direct en worden gesprekken over andere zaken dan veiligheid snel afgekapt, terwijl dat voor een positieve beleving van veiligheid juist kan helpen, aldus Zoutendijk. ‘Er is een reden dat de politie in een landelijke richtlijn van de agenten juist afraadt deel te nemen aan deze groepen.’

Actieve beheerder noodzakelijk

Groepen die door actieve wijkbewoners worden opgezet, werken vaak vele malen beter. Vooral als er een actieve beheerder opzit, merkte Zoutendijk. ‘Die combineerde de digitale wereld met het fysieke: hij belde na een melding aan bij zijn buren en zorgde voor verbinding en daarmee voor sociale veiligheid.’ 

Het helpt ook als buren over andere zaken dan veiligheid met elkaar kunnen praten, zoals een straatfeest of het lenen van apparatuur, aldus Zoutendijk.

De onderzoekers raden gemeenten dan ook aan goed na te denken over hun WhatsApp-groepen voor buurtpreventie. ‘Dit moet je heel bewust doen. Er moet een probleem spelen en je moet goed nadenken over de doelen en hoe die te bereiken.’

Groep Tilburg werkte bij inbraakgolf

Een goed voorbeeld zijn WhatsApp-groepen in Tilburg, zegt Zoutendijk. Daar was een actuele aanleiding, namelijk een inbraakgolf.

‘Het ging daar om een combinatie met andere maatregelen, zoals tien minuten na een melding terugkoppeling van de politie.’ Daardoor nam het aantal inbraken met 40 procent af.

Als er geen duidelijke aanleiding of doelen zijn, is het beter om de middelen te investeren in andere maatregelen die de sociale cohesie bevorderen, zeggen de onderzoekers. Denk dan aan buurttuinen, straatfeesten of jongerencentra.

Voor de analyse in Rotterdam vulden 247 deelnemers van een WhatsAppgroep en 587 niet-deelnemers dezelfde enquête in. Het is niet bekend of de deelnemers van de WhatsAppgroepen al een gevoel van onveiligheid ervoeren voordat ze zich aanmelden voor de buurtpreventie.

‘Unieke situatie in Rotterdam’

'Hoewel het onderzoek interessante inzichten biedt, willen we benadrukken dat de situatie in Rotterdam uniek is, vooral gezien de complexe veiligheidsuitdagingen waarmee de stad te maken heeft', reageert Mike Thies, directeur van Stichting WABP (WhatsApp BuurtPreventie). '

Wij zijn bezorgd dat de algemene conclusies, gebaseerd op de situatie in Rotterdam, een verkeerd beeld kunnen schetsen van de waarde en het effect van buurt-WhatsAppgroepen elders in het land. Deze groepen spelen een cruciale rol in veel gemeenschappen door het versterken van sociale cohesie en het verhogen van waakzaamheid, aspecten die essentieel zijn voor het bevorderen van veiligheid op buurtniveau.'