Decentrale overheden krijgen een steeds grotere rol in de warmtetransitie. Met name het eigendom en de organisatie van warmtebedrijven verschuiven langzaam van publieke naar private handen, aangestuurd door het Rijk.   

Vanaf 1 januari verandert dat al voor gemeenten via de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw). Dit geeft gemeenten de mogelijkheid om lokale regels te maken die de transitie bevorderen. Vanaf 2025 krijgen gemeenten en provincies een grotere slag met de Wet collectieve warmte (Wcw). Deze wet vervangt de huidige Warmtewet en verplicht dat warmtenetten voor minimaal 50 procent in publieke handen moeten zijn.

De provincie zegt haar rol op te pakken met de verkenning naar een publiek warmtebedrijf en de verdeling van warmte in Noord-Brabant. ‘Door grote delen van de bebouwde omgeving aan te sluiten op het warmtebedrijf, zetten we een belangrijke stap naar een duurzamere provincie’, meldt Noord-Brabant.  

‘In Tilburg en Breda zijn daar al goede voorbeelden van.’ Daarmee doelt de provincie op het warmtenet rondom deze twee steden en Geertruidenberg. Dit Amernet verwarmt al meer dan 40.000 woningen met warmte van de (nu nog) steenkool- en biomassagestookte Amercentrale.

Begin 2024 vinden de eerste ‘warmtedialogen’ met gemeenten en bedrijven plaats. Dit zijn individuele sessies op het provinciehuis met partijen die betrokken zijn bij de energietransitie, zoals bedrijven en andere overheden. De provincie gaat daarbij onderzoeken welke rol netbeheerders of bedrijven in een publiek warmtebedrijf kunnen en willen spelen. 

Verder gaat de provincie verkennen of een publiek warmtebedrijf van belang is voor de uitbreiding of instandhouding van bestaande warmtenetten, zoals het Amernet. Ook de huidige geothermieontwikkeling bij Plukmade worden meegenomen. Hier biedt aardwarmte onder een kassengebied mogelijkheid om het Amernet te verduurzamen. 

‘Centraal staat de samenwerking met gemeenten, de RES-regio’s, bestaande warmtebedrijven, eindgebruikers, wetenschappers, investeerders, netbeheerders en het Rijk’, zegt gedeputeerde Energie Jos van der Horst. ‘Alle inbreng en expertise is van belang voor het toekomstperspectief van een publiek warmtebedrijf.’  

De eerste uitkomsten van de verkenning worden voor het zomerreces gepresenteerd. 

Steeds meer overheden kijken naar de oprichting van publieke energiebedrijven. Ook de gemeente Groningen en Parkstad Limburg hebben stappen gezet voor een eigen energiebedrijf. Enschede denkt erover na. Naast de verdiensten is de motivatie dat de markt te grillig blijft en geen voortouw neemt. Ook is de verwachting dat burgers eerder meedoen en profiteren als de overheid de transitie aanstuurt.