De kiezer heeft gesproken. Wilders heeft het initiatief en mikt op samenwerking met de VVD en NSC. Los van de vraag of dit gaat lukken, gaf de kiezer een signaal af dat niet te negeren is,  

In navolging van de vraag wat er op het spel staat die we stelden vóór de verkiezingen, stelde Stadszaken vandaag een vervolgvraag aan prominenten in het vakgebied:

“Welke discussie moeten we opstarten in ons vakgebied naar aanleiding van dit signaal van de kiezer?”

Het antwoord daarop kan ook ontkennend zijn. Maar goede journalistiek begint met een relevante vraag.

‘Meer rekening houden met woonvoorkeuren'

'Belangrijkste les is opnieuw dat we in het woonbeleid en het RO-beleid meer rekening gaan houden met de voorkeuren van de inwoners van Nederland', reageert Peter Boelhouwer, hoogleraar housing systems aan de TU Delft. 'Natuurlijk zitten daar wel grote verschillen tussen, wat het extra lastig maakt. Differentiatie is dan een oplossing.

‘Maar met name ten aanzien van het wonen wijkt het huidige beleid om vooral appartementen in een stedelijke omgeving te bouwen wel erg sterk af van de dominante woonvoorkeuren’, vervolgt hij. 

‘Verder dient er nog meer aandacht te komen hoe we meer betaalbare woonruimte kunnen organiseren. Dat betekent dat we doorzettingsmacht moeten organiseren en meer financiële middelen moeten uittrekken om dit mogelijk te maken.’ 

‘Enige wat erop zit is uitleggen wat ruimtelijke ordening is en waarom het belangrijk is’

Bijzonder hoogleraar Zef Hemel die de Abe Bonnemaleerstoel bekleedt van de Rijksuniversiteit Groningen en de TU Delft, reageert dat hij even geen antwoord paraat heeft op onze vraag omdat hij met stomheid geslagen is. 

Maar komt toch met een rake constatering en nuttige tip. ‘In de verkiezingsprogramma’s van de partijen die hebben gewonnen ontbreekt hoegenaamd het onderwerp van ruimtelijke ordening. Het enige wat er dus op zit, is uitleggen wat ruimtelijke ordening is en waarom het belangrijk is.’

‘Duurzame doelstellingen beter doorvertalen naar “what's in it for me”'

Wat omgevingsrechtadvocaat Anita Nijboer, partner bij SIX advocaten, duidelijk is geworden, is dat je een kiezer niet met noodzakelijke duurzame interventies in de leefomgeving meekrijgt, als je niet héél duidelijk aangeeft wat deze er persoonlijk bij te winnen heeft. 

‘Nu wordt de maatschappelijke meerwaarde van duurzame investeringen vaak met retoriek gepareerd, terwijl op de lange termijn de schade van niet ingrijpen vaak groter is’. Ze wijst daarbij ook op het plan van NSC om de klimaatverandering op te vangen met hogere dijken. ‘Dat is net zoiets als een progressieve hersentumor bestrijden met nog maar een paracetamol.’

In elk geval kwam het duurzame evangelie van de groene partijen (GL-PVDA, D66 en PvdD) niet aan bij de kiezers van de winnende partijen. Om noodzakelijke steun voor investeringen in duurzame interventies te werven en blijven houden van politici en hun achterbannen, is het volgens haar essentieel de opbrengst hiervan door te vertalen naar de persoonlijk levenssfeer van mensen, maar het ‘what’s in it for me.' 

Dat kan. Ze wijst op een tool in het Deltaprogramma, die precies kan laten zien hoeveel meter jouw huis onder water komt te staan als de klimaatverandering doorzet. En zo zijn er volgens haar tal van baten - denk alleen al aan groen - die het leven direct aangenamer maken. Alleen moeten we mensen overtuigen van deze win-wins.  

Op de vraag welke discussie moet worden opgestart op het gebied van de energietransitie naar aanleiding van de verkiezingsuitslag, zegt Arjan Raatgever (TwynstraGudde): ‘Hoe komen we in Nederland op een zo eerlijk en efficiënt mogelijke manier tot een toekomstbestendig energiesysteem, ruimtelijk, economisch en sociaal. Waarbij we het systeem als geheel leren begrijpen en we niet te vaak blijven hangen in politieke discussies over de individuele puzzelstukjes.’

‘Gesprek moet gaan over “voor wie bouwen we eigenlijk?”’

De Culemborgse wethouder Monica Wichgers (wonen, ruimtelijke ordening) en columnist op deze site, denkt dat het gesprek in het vakgebied vooral zou moeten gaan over de vraag: voor wie bouwen we eigenlijk? ‘Dat gaat niet alleen over statushouders’, stelt ze. 

‘Wilders wil stoppen voor bouwen van huizen voor statushouders. Want daarmee zouden we meer sociale huurwoningen vrijspelen. Maar de meeste gemeenten hebben afspraken met corporaties dat 10 procent van de woningen naar statushouders gaat. Het klopt dus niet dat de meeste huizen naar statushouders gaan.’

Wat wil Wilders dan wel? ‘Hij zegt dat hij de sociale huren wil verlagen en de huurtoeslagen verhogen. Wat betekent dat? Het zijn nog vage kreten’, zegt de wethouder. 

Wigchers: ‘Ik heb heel veel vragen. Er zitten tegenstrijdigheden in zijn programma, veel onwaarheden, vaak halve vragen en geen oplossingen.’ Ze wacht daarom maar af.