De ontwikkelaar uit Den Bosch heeft samen met Campus Groningen, een samenwerkingsverband van vier bestaande campus-initiatieven in de stad Groningen, een plan gemaakt voor de herontwikkeling van de voormalige tabaksfabriek. Dit plan wordt deze week gepresenteerd aan de gemeenteraad.   

De tabaksfabrikant sloot in maart van dit jaar definitief de deuren van het karakteristieke Niemeyer-fabriekspand, gevestigd aan de rand van de Groningse binnenstad. Na de bekendmaking van de sluiting in 2021 door eigenaar BAT bleef lang onduidelijk wat de nieuwe bestemming zou worden.  

De tabaksproducent wilde lange tijd dat er woningen zouden komen op het terrein, maar op de locatie van 40.000 vierkante meter rust een Wvg (Wet voorkeursrecht gemeenten, red.). Dit betekent dat als BAT het pand wil verkopen de gemeente het eerste recht van koop heeft en ook bepaalt wat er gaat gebeuren. 

De gemeente kan van het voorkeursrecht afzien als MWPO invulling geeft aan het coalitieakkoord, waarin staat dat het gebouw een broedplaats moet worden voor creatieve ondernemers, zoals kunstenaars, kunst- en cultuurinstellingen en ICT-startups.  

Deze bestemming is ook vastgelegd in de Gebiedsvisie voor het BAT-terrein. Voor woningen is geen plaats, benadrukte de gemeente in een toelichting aan de raad november vorig jaar.  

Digitalisering centraal 

Ontwikkelaar MWPO wil het terrein, dat bestaat uit meerdere delen met gebouwen, zoveel mogelijk behouden en inrichten om de gebruikers met elkaar te verbinden waarbij digitalisering het centrale thema is.  

'Door groen, bedrijvigheid en publieke functies toe te voegen, willen we recht doen aan deze inspirerende locatie voor het publiek', zegt de ontwikkelaar in het herontwikkelingsplan voor de fabriek.  

MWPO hoopt begin volgend jaar een akkoord te bereiken met BAT over de aankoop van het pand. De gemeenteraad kan de verkoop blokkeren als er geen meerderheid is voor de ontheffing van de Wvg.  

Die kans is niet heel groot, meldt regionale omroep RTV-Noord. Wethouder Carine Bloemhoff (Economische Zaken) van de gemeente Groningen heeft al aangegeven het plan van MWPO kansrijk te vinden.  

‘Dit project past bij onze ontwikkelingen om meer ruimte te maken voor broedplaatsen. Het is echt een mooie verzameling van bedrijvigheid’, aldus Bloemhoff. 

‘Overheidsgeld nodig’ 

Voor extra financiering kunnen de initiatiefnemers van de campus een beroep doen op de gemeente, meldt RTV-Noord. 'Er zal nog wel het mogelijke geïnvesteerd moeten worden en er moet grootschalig verbouwd worden.'  

De gemeente Groningen zegt daarbij onder andere te willen kijken naar geld uit de cultuurpot. 

Campus-expert Gregor Heemskerk, partner bij TwynstraGudde, bevestigt dit en zegt dat de ervaring leert dat financiering van overheden noodzakelijk is voor de ontwikkeling in Groningen.  

‘Recent hebben we een analyse gemaakt van de financiering van incubators in Nederland. Daaruit blijkt dat vastgoedfinanciers terugdeinzen voor investeringen in huisvesting voor start-ups.’  

Zelfs in erkende campussteden als Amsterdam, Delft en Eindhoven is financiering of garantstelling volgens Heemskerk door de overheid noodzakelijk. ‘Dat zal hier in Groningen niet anders zijn. Ik verwacht dat overheden dit wel zullen doen, want deze fabriek is met name dankzij zijn gunstige ligging vlak bij het centraal station en de binnenstad een geweldige kans voor opzet van een campus.’ 

Lees ook: Zeven inspirerende campussen in Nederland

De campus-expert stelt verder dat het ecosysteem van Groningen volwassen genoeg is voor de ontwikkeling van een campus met creatieve broedplaatsen. ‘De stad heeft veel spin-off van de universiteit, het universitair ziekenhuis en de hogeschool, met veel studenten die een bedrijf opstarten.’  

Daar staat wel tegenover dat 40.000 vierkante meter volgens de campus-specialist te veel is om in één keer te vullen met enkel start-ups. ‘Wellicht is een afnamegarantie van onderwijs of gemeente nodig in de eerste fase, maar een cultuurfunctie erbij zou hier ook passen.’ 

De partner van TwynstraGudde adviseert de initiatiefnemers van de campus om een triple helix samenwerking op te zetten. ‘Vorig jaar tijdens onze jaarlijkse campus studiereis hebben we Groningen bezocht. Wat we daar zagen is dat overheid en onderwijs nauw samenwerken aan de uitbouw van Campus Groningen, die ook betrokken is bij dit project.'  

Als de universiteit, de Hanzehogeschool en het Alfa-college met onderdelen zich vestigen in de fabriek, dan ontstaat er volgens Heemskerk een doorlopende leerlijn op één plek. 'Dat zou echt vernieuwend zijn.’  

Als onderwijs en een culturele instelling zich vestigt in de campus, wordt volgens Heemskerk bovendien het probleem opgelost van een dreigende leegstand als te eenzijdige focus wordt gelegd op broedplaatsen of start-ups.