Het blijft een van de grootste klussen voor het nieuwe kabinet: het realiseren van meer woningen. Een miljoen nieuwe woningen zijn nodig tot 2030, en als dat al lukt zijn er daarna nóg een miljoen woningen nodig. Dat het Rijk de regie moet nemen, daar zijn de partijen het over eens. Maar over wat, waar, voor wie en hoe we moeten bouwen en hoe dat bekostigd moet worden, valt genoeg te kiezen. 

De VVD en de SP spreken van een Bouwakkoord of een Nationaal Bouwplan om nieuwe concrete plannen te maken voor nieuwbouw. Andere partijen wijzen vooral naar het oprichten van nieuwe fondsen om nieuwbouw aan te sporen, zoals GroenLinks-PvdA, BBB, VVD en Volt. 

Doorbouwgarantie

Een probleem dat vaak wordt genoemd is het onnodig braak liggen van gronden of leegstaande panden. VVD, GroenLinks-PvdA, PvdD, ChristenUnie en D66 willen dit aanpakken via nieuwe belastingen, verordeningen, registers of nieuwe mogelijkheden voor gemeenten. 

Maar alleen plannen en geldmaatregelen lijken niet genoeg. ‘Om te voorkomen dat de bouw tijdens economisch slechte tijden instort, introduceren we een doorbouwgarantie’, aldus GroenLinks-PvdA. De partijen ChristenUnie, BBB en D66 sluiten daarbij aan. 

Toekomst sociale huur 

Verschil tussen partijen is vooral te zien bij de toekomstige rol van woningcorporaties. De meeste partijen zien corporaties het liefst een sterkere positie krijgen in de komende kabinetsperiode. GroenLinks-PvdA, BBB en Volt verkennen graag de mogelijkheid om corporaties middenhuur te laten bouwen. De SP wil dat woningcorporaties voortaan verenigingen worden, en D66 en ChristenUnie zien het liefst dat de Markttoets wordt afgeschaft. 

JA21 geeft de voorkeur aan grootschalige bouw van huurwoningen in het middensegment in grote steden. Dit mag ten koste van de bouw van extra sociale huurwoningen. 

Binnenstedelijk of buitenstedelijk 

Binnenstedelijk of buitenstedelijk blijft de meningen verdelen. D66 spreekt alleen over binnenstedelijk bouwen. De BBB wil zoveel mogelijk binnenstedelijk, maar spreekt wel over milieumaatregelen waardoor nieuwbouw in het buitengebied geen belemmering is voor agrarische bedrijven. 

Voor ChristenUnie is buitenstedelijk alleen acceptabel als er sprake is van goede OV-verbindingen. PvdD spreekt niet van binnen of buiten. De duurzame partij wil vooral bouwen op klimaatbestendige locaties. ‘Laaggelegen polders horen daar niet bij.’ De VVD zegt ‘eerst binnenstedelijk, dan buitenstedelijk’ te willen bouwen. De PVV wil zowel binnenstedelijk als buitenstedelijk bouwen. 

Bouwen in de Oostvaardersplassen 

De BBB oppert een drastische maatregel: bouwen in de Oostvaardersplassen. ‘Het droge gedeelte van dit gebied willen wij geschikt maken om minimaal 100.000 woningen in te bouwen. Burgers zullen hier in de natuur wonen, met goede verbindingen naar de omringende steden.’ 

Ook JA21 denkt groot. ‘Indien binnen bestaande grenzen onvoldoende woningen gebouwd kunnen worden, moet de haalbaarheid en betaalbaarheid van een nieuwe stad onderzocht worden.’ 

Nieuwe vormen van wonen, flexwonen 

Om de vorm van wonen is ook meer te doen bij deze verkiezingen. Partijen ter linker- en rechterzijde zijn lovend over flexwonen en fabrieksmatig bouwen (prefab). Datzelfde draagvlak is er voor het splitsen, transformeren of optoppen van woningen. 

De BBB oppert met name om het delen van een woning met meer dan twee personen zonder omzettingsvergunning toe te staan, en om de kostendelersnorm af te schaffen. Bij dat laatste sluiten GroenLinks-PvdA, CDA, SP en PdvD aan. 

Starters 

Om starters meer kansen te geven op de woningmarkt willen veel centrum-/linkse partijen het uitkopen van sociale huur tegengaan. GroenLinks-PvdA en PvdD willen dat nog enkel toestaan als de woningen 1 op 1 vervangen worden in dezelfde gemeente, waardoor de voorraad op peil blijft.

VVD, BBB en FvD willen de studieschuld minder laten meetellen om kansen voor een hypotheek te vergroten. Het CDA ziet liever aanmoediging om jongeren te laten sparen, en vindt de actuele stand van de studieschuld bepalend. 

Voorrang moet ook worden verleend aan woningzoekende mensen met maatschappelijke beroepen, vinden VVD, JA21, BBB, CDA en FvD.

Wonen op vakantieparken 

Vanuit de meer rechtse hoek klinken lovende woorden over het toestaan van permante bewoning op vakantieparken (VVD, PVV, BBB, CDA). Andere partijen gaan er niet op in.  

Verder lijken er kansen te liggen bij de nog langzame vergunningprocedures voor nieuwbouw. Door deze te versimpelen en te versnellen blijven de plannen niet te lang bij gemeenten liggen en kan de schop sneller in de grond, stellen PVV, BBB, CDA, JA21, ChristenUnie en SGP.

PVV, BBB en JA21 zien vooral de stikstofregels zo snel mogelijk verdwijnen.  

De BBB, CDA en Volt benadrukken dat er een ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening moet komen. 

Verduurzamen van wonen 

Veel partijen spreken van een noodzaak om snel veel huizen te verduurzamen. De SP wil een isolatie-offensief opstellen. GroenLinks-PvdA wil dat ook, maar met subsidievoorrang voor lage- en middeninkomens. 

De VVD kijkt vooral naar het verplichten van verhuurders om maandelijkse huurkorting te geven bij niet duurzame woningen, totdat isolatie is toegepast. De partij wil ook nieuwe verduurzamingsleningen voor woningeigenaren. PVV en FvD willen dat niet. Zij zien graag dat SDE++ en andere klimaatsubsidies worden geschrapt. 

Verkiezingsprogramma's

Lees hier de volledige verkiezingsprogramma's van VVD, NSC, Groenlinks-PvdA, PVV, BBB, PvdD, D66, SP, CDA, FvD, ChristenUnie, Volt, Denk, SGP, JA21, BIJ1 en 50PLUS. 

NSC heeft inmiddels haar verkiezingsprogramma gepubliceerd. Lees hier meer over hun plannen voor wonen en bouwen.