Het WikiHouse-systeem in een notendop: via een open source-bibliotheek ontwerpt men zelf een huis. Het houten skelet wordt digitaal uit multiplex gefreesd en opgestuurd, waarna de eigenaar de onderdelen zelf in elkaar zet en zo het huis bouwt. Ervaring in de bouw is niet nodig. Particulieren, woningcorporaties en wooncoöperaties kunnen er direct mee aan de slag.
Wat dit unieke zelfbouwconcept wel vraagt van de zelfbouwer is de nodige motivatie en tijdsinvestering. Maar het resultaat is dan wel een vrijstaande woning naar eigen ontwerp. Bij pilotwijk de Stripmaker in Almere ging het om particuliere woningen van 50 tot 90 vierkante meter groot voor in totaal ongeveer 170.000 tot 340.000 euro. De bewoners regelden zelf hun hypotheek.
Maar het WikiHouse-systeem leent zich ook voor andere bouw- en hypotheekvormen. ‘De Stripmaker was de hardcore-variant, waarbij particulieren zelfstandig alles naar eigen ontwerp uitvoeren. We hebben ook kant-en-klare standaarden die corporaties of gemeenten direct kunnen downloaden en kunnen laten bouwen door klussers. Huurvormen of corporaties kunnen daarbij het financiële plaatje versimpelen’, zegt Ivar Diekerhof, projectleider bij het Woningbouwatelier. Dit atelier is een samenwerkingsverband van de gemeente Almere, het Rijk en de provincie Flevoland.
Past bij duurzame visies
De WikiHouses zijn erg duurzaam. Het casco bestaat uit 18mm-houten multiplex platen die met een FSC- of PEFC-keurmerk afkomstig zijn uit duurzaam beheerde bossen. De houten platen nemen daarbij CO2 op. De huizen maken verder gebruik van biobased materialen, zijn energiezuinig of zelfs energiepositief en kennen weinig bouwafval. Door het lichte handzame type hout komen er amper tot veel minder bouwmachines aan te pas. Nog minder in het geval van zelfbouwende particulieren. Hierdoor is de stikstofuitstoot nihil.
‘WikiHouse is duurzaam, betaalbaar, activerend en gericht op eigenaarschap en past dus vrijwel zonder uitzondering in de visies van gemeenten en woningcorporaties en de ambities voor de woningbouwopgave’, zegt Diekerhof.
Woensdag 18 oktober organiseert het Woningbouwatelier een webinar over WikiHouse. Speciaal bedoeld voor gemeenten en woningcorporaties om de innovatieve oplossing voor betaalbare, duurzame woningbouw te ontdekken.Het webinar is van 15:00 tot 16:00. De hosts zijn projectleider Ivar Diekerhof van het Woningbouwatelier en mede-oprichter Vincent Muller van Stichting WikiHouseNL. Klik hier om je aan te melden
Terugnamegarantie hout
Daar komt nu een circulair sausje bovenop: houtleverancier Boerboom geeft vanaf nu een terugnamegarantie af voor het WikiHouse-systeem. Hierdoor kunnen de houtplaten, als de woningen in de verre toekomst eventueel worden afgebroken, terug worden geleverd aan Boerboom, die er een nieuwe bestemming voor vindt.
Doordat Boerboom deze garantie afgeeft, valt de LCA-score (Life Cycle Analysis) nog positiever uit voor het WikiHouse Swift systeem en daarmee ook de daaraan gekoppelde MPG-score. Deze ligt nu op 0,34, maar komt met de terugnamegarantie daar nog onder te liggen. De MPG-eis voor woningen ligt nu op 0,8 en gaat op 1 januari 2025 naar 0,5.
‘Hiermee willen we meer duurzaamheid voor de toekomst van WikiHouse borgen’, zegt Bas Boerboom, directeur van Boerboom Hout Groep. ‘Op het moment dat een huis later wordt gedemonteerd, nemen wij de panelen terug om het hout te hergebruiken.’
Het mes snijdt volgens Boerboom aan twee kanten. ‘Tegen de zelfbouwers geven we op voorhand aan dat we herbruikbaar hout na afloop terugnemen. Daarmee sporen we hen gelijk aan om zorgvuldig met het materiaal om te gaan en kwalitatief te bouwen: met een waterdichte afwerking en zonder overbodig zaagwerk.’
‘Nog zelden hoor ik een leverancier zeggen dat je het materiaal na afloop terug kan sturen’
De ‘levensduur’ van deze WikiHouses is volgens Boerboom hetzelfde als bij normale woningbouw. ‘Zolang het hout gewoon droog blijft wordt vaak gesproken van 75 jaar. Maar dat kan ook 100 of 150 jaar zijn. Eigenlijk is de levensduur niet een technische, maar eerdere een economische zaak: de vraag is of het over honderd jaar nog steeds past binnen de woonwensen van dan.’
De nieuwe terugnamegarantie is vrij uniek in de Nederlandse houtbouwwereld. Naar eigen kennis zijn er volgens de directeur in de hele Benelux nog maar enkele bedrijven die materialen uitgeven met een terugnamegarantie. ‘Binnen de sector wordt veel geroepen over het hergebruiken van grondstoffen, maar nog zelden hoor ik een leverancier zeggen dat je het materiaal na afloop terug kan sturen. Materialen gaan nog steeds één kant op’, aldus de directeur.
.jpeg)
WikiHouse op verschillende manier uitvoerbaar
Het WikiHouse-systeem is ontwikkeld door het Engelse Open Systems Lab en geïntroduceerd in Nederland door Stichting WikiHouseNL en het Woningbouwatelier. In Almere Buiten, aan de Stripmaker, verrees vanaf 2019 de eerste WikiHouse-wijk. Houtleverancier Boerboom heeft de WikiHouse-delen voor alle woningen geleverd. Inmiddels zijn bijna alle 27 verschillende WikiHouses bewoond, met veel belangstelling van verschillende media.
Nu het systeem in de praktijk is gezet kan het WikiHouse-systeem gaandeweg verbeteren. Vanuit de Stripmaker ontstond zo de behoefte voor een extra stabiliteitswand in de constructie van het casco. Daar voerde Boerboom onlangs al enkele testen voor uit. Op financieel vlak had WikiHouse in fase 1 vooral te kampen met de terughoudendheid van banken. Nu het concept zich bewijst is ook dat veranderd.
Voor nieuwe WikiHouse-projecten hanteert het systeem vier verschillende manieren om deze te financieren en organiseren. Via een hypotheek kunnen individuele zelfbouwers hun eigen WikiHouse realiseren. Woningcorporaties kunnen middels een kapitaalmarktlening sociale huur-WikiHouses opzetten.
Voor wooncoöperaties is middelhuur-WikiHouse mogelijk via eigen vermogen en een lening. De vierde vorm is die van vastgoedontwikkelaar Steenvlinder. Via een huur-koopconstructie laten ze zelfbouwers die de financiering niet rond konden krijgen hun WikiHouses eerst huren en later overkopen.
Ruimte voor 20.000 WikiHouses in Nederland
Volgens Diekerhof bieden de woningbouwambities van demissionair minister Hugo de Jonge ruimte voor 20.000 WikiHouses. Om daar een begin mee te maken trekken hij en zijn collega’s nu het land door. Omdat de ontwerpen van WikiHouse aangevuld worden in een open source-bibliotheek, kunnen nieuwe versies makkelijk worden overgenomen en aangepast.
‘Er is nu een orderportefeuille van circa 500 WikiHouses’
‘Er is nu een orderportefeuille van circa 500 WikiHouses’, zegt Diekerhof. Concreet betekent dit dat betrokken gemeenten en woningcorporaties interesse hebben om een WikiHouse-project te doen en daar ook een potentiële locatie voor hebben.
‘WikiHouse is nu klaar om zich in de rest van Nederland toe te passen. Verschillende gemeenten hebben zich daarvoor al gemeld bij het Woningbouwatelier’, aldus projectleider Diekerhof. Ook andere landen zijn geïnteresseerd. Zo gaf Diekerhof eerder een webinar aan onder meer Canadezen, Amerikanen en Indiërs. Daarmee is het unieke zelfbouwconcept definitief klaar voor uitbreiding.
Woensdag 18 oktober organiseert het Woningbouwatelier een webinar over WikiHouse. Klik hier om je aan te melden
(2).jpg)
