Sinds 1 juli 2018 mogen netbeheerders geen gasaansluiting meer aanleggen in nieuwbouw. Toch gebeurde dat sindsdien nog 97.953 keer, blijkt uit cijfers van Enexis, Liander en Stedin, onderzocht door RTL Nieuws. Dat komt neer op ruim 22 procent van de totaal 437.246 nieuw gebouwde panden in de afgelopen jaren.

Maar de cijfers tonen ook een positieve neerwaartse trend. Waar in 2018 nog 51 procent van de totale nieuwbouw een gasaansluiting had, was dat vorig jaar nog 9 procent. Uit de cijfers van 2023, tot uiterlijk augustus, lijkt het aandeel 8 procent.  

Twee uitzonderingen verklaren de nieuwbouw met gasaansluiting die na 1 juli nog werden gebouwd. Allereerst mochten bouwvergunning met gasaansluiting nog doorgaan als de aanvraag voor 1 juli was ingediend. Omdat de wet toentertijd vrij abrupt inging was deze regeling meegenomen. 

‘Op basis van de cijfers lijkt het nu al sporadisch te zijn, en neemt het nog elk jaar fors af. Als dat zo doorgaat is dit probleem vrij snel opgelost’, zegt Lisanne Havinga, wetenschapper Verduurzaming Gebouwen aan het Eindhoven Institute of Renewable Energy Systems (EIRES), tegen RTL Nieuws. 

Uitzondering in tachtig gemeenten 

De tweede uitzonderingsmogelijkheid was voor gebouwen in gebieden waar een gasaansluiting nog 'strikt noodzakelijk is om zwaarwegende redenen van algemeen belang'. De gemeenten moeten deze gebieden aanwijzen. Uit het register van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) blijkt dat in totaal tachtig gemeenten dit hebben gedaan. 

De ‘zwaarwegende belangen’ verschillen per gemeente. In Purmerend zorgde 109 nieuwe huizen in de krappe binnenstad voor een benauwde energie-opgave. Extra elektriciteitsvoorzieningen werden te duur, een warmtepomp zorgde voor veel overlast en energiekosten, en een warmtenet was te ver. Met het oog op de woningnood koos de gemeente toch voor aardgas. Die bouwnood krijgt bij meer gemeenten de prioriteit.  

In het Utrechtse Veenendaal noemt de gemeente veel redenen voor hun uitzondering. Een warmte-koudeopslagsysteem is geen optie, omdat er maar tot dertig meter diep geboord mag worden onder een deel van het centrum. Een biomassa-installatie veroorzaakt waarschijnlijk te veel overlast.  

De gemeente koos voor gas, maar dan wel biogas. En zo krijgen 45 Veenendaalse appartementen uiteindelijk toch nog een gasaansluiting, met gewoon gas. Want biogas is 'nog niet geregeld'. Ook in het Overijsselse Steenwijkerland zijn gasaansluitingen aangesloten, maar met de hoop op toekomstige waterstof. 

Weggegooid geld 

Havinga is kritisch op deze argumenten. De hoop die gemeenten nog vestigen op biogas, groengas of waterstof is volgens haar niet van deze tijd. ‘Groen gas gebruiken in nieuwbouw is van de zotte, dat gas kunnen we veel beter ergens anders gebruiken. Bijvoorbeeld om bedrijven van het aardgas af te helpen, of een historische boerderij.’ 

Andere gemeenten wijzen warmtepompen af vanwege praktische onhandigheden, en weer andere gemeenten geven aan dat de kosten voor gasloze nieuwbouw te hoog zijn. Volgens Havinga kunnen gemeenten beter focussen op het einddoel om van het gas af te zijn, en zijn de huidige ‘makkelijkere’ omwegen zonde: ‘Dat lijkt me weggegooid geld dat beter gestoken kan worden in het in één keer goed doen.’