Nog altijd staan veel panden in Nederland leeg. Het huidige instrumentarium, de Leegstandwet, biedt eigenaren de kans om hun panden, die op de nominatie staan voor sloop, renovatie of verkoop, daarom tijdelijk verhuren.  

Maar dat voldoet niet, zegt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), vooral omdat de Leegstandwet zich beperkt tot woningen. Ook ‘winkels, kantoren, bedrijfsruimten en agrarische gebouwen staan structureel leeg’, aldus de gemeenteclub. 

De gemeenten vinden het instrument naast beperkt ook te tijdrovend en omslachtig. ‘Niet voor niets kan (alleen) Amsterdam op basis van de Crisis- en herstelwet tijdelijk experimenteren met deze verordening. Daaruit blijkt wel dat het huidige instrumentarium niet voldoet.’ Slechts zestien gemeenten zouden nu een leegstandsverordening hebben. 

Volgens de VNG hebben de gemeenten juist behoefte aan een negatieve financiële prikkel, die eigenaren ertoe zet om alle soorten leegstaande panden en braakliggende terreinen om te zetten naar woningen. 

Vlaams instrument werkt progressief 

In Vlaanderen kan een gemeente een belasting opleggen als een pand langdurig leeg staat. Die belasting werkt progressief en neemt toe zolang het pand leeg blijft staan. Uit ervaring kiezen veel eigenaren er daarom snel voor om een bestemming voor het pand te zoeken. 

Een ruimte wordt als ‘leegstaand’ beschouwd als meer dan vijftig procent van de totale vloeroppervlakte niet effectief wordt benut in lijn met de functie van het gebouw. 

De opbrengsten van de heffing komen terecht in een ‘Vernieuwingsfonds’. Dit fonds geeft financiële steun aan projecten die leegstaande of verwaarloosde Vlaamse locaties nieuw leven inblazen. Volgens de VNG leggen Vlaamse gemeenten daarmee een uiterst effectieve leegstandsbelasting op  

Discussie over aantal leegstand

Demissionair Minister De Jonge (Volkshuisvesting, CDA) is tegen een dergelijke belasting. Hij zegt dat er aanmerkelijk minder leegstand is dan de 60.000 woningen waarover wordt gesproken.  

De VNG is het niet eens met de demissionaire minister: ‘Zelfs wanneer het aantal leegstaande woningen de helft is, dan zijn dit er nog te veel.’ Ook beperkt De Jonge zich volgens de VNG alleen tot woonpanden. 

In hun oproep steunen ze de motie van SP-kamerlid Sandra Beckerman, die pleit voor het invoeren van de Vlaamse leegstandbelasting. Zij berust zich weer op uitingen van de VNG. ‘De gemeenten zijn voorstander van lokale leegstandbelasting, en we vragen de Kamer dan ook om dit te steunen.’ 

De VNG vult aan: ‘De Vlaamse leegstandbelasting werkt goed tegen leegstand. We denken graag met de Kamer en het ministerie mee over een geschikte vorm hiervan voor Nederland.’