De daling van de huurprijzen komt door de afkoelende economie en teruglopende winkelverkopen. Ondanks dat steeds meer retailers daardoor op omvallen staan, blijft de leegstand stabiel omdat steeds meer winkelpanden een andere functie krijgen, stelt Stec Groep.

Zo kregen veel winkelpanden een woonfunctie, of er vestigen zich schoonheidssalons en nagelstudio’s. Bovendien leiden faillissementen vaak niet direct tot leegstand. Winkels blijven regelmatig (gedeeltelijk) open of er volgt een doorstart onder een andere eigenaar, aldus Stec Groep.

Niettemin spreekt het adviesbureau van ‘langjarige leegstandsproblematiek’ in de binnensteden en middelgrote centra. In slechts één op de tien centra ligt de leegstand op een ‘gezond niveau’ van 4 tot 5 procent. Er is sprake van een half miljoen vierkante meter overschot aan winkelruimte in de binnensteden en middelgrote centra.

De huidige conjunctuur, schulden, kostenstijging en schaarste aan personeel hebben op korte termijn zeer grote impact op de winkelmarkt. De druk op de marges maakt het moeilijker voor retailers om aan hun financiële verplichtingen te blijven voldoen. ‘Het is onvermijdelijk dat het komende jaar meer winkels de deuren sluiten’, schrijft Stec-medewerker en retailexpert Martijn Exterkate in een white paper [linken] over de marktverwachtingen in de retail tussen 2023 en 2025.

Vijf aanbevelingen

Om binnensteden en middelgrote centra vitaal en bruisend te houden adviseert het onderzoeksbureau gemeenten om in te zetten op een mix aan economische en maatschappelijke functies. ‘De kracht zit in de combinatie van voorzieningen, voeg bijvoorbeeld woningbouw toe en verplaats voorzieningen naar binnensteden en stadsdeelcentra, aldus Stec Groep, dat uiteindelijk met vijf aanbevelingen komt (zie onderstaand kader):

Pak door met de transformatie van binnensteden, middelgrote centra en stadsdeelcentra. Werk hier vanuit een gezamenlijke visie aan. Voeg woningbouw toe en verplaats voorzieningen naar de centra. Stel een transformatieloket in en stroomlijn processen om slagvaardig projecten tot uitvoering te brengen. Programmeer binnensteden met een mix aan economische en maatschappelijke functies. De kracht zit in de combinatie van voorzieningen over de kwartieren in de binnenstad en daarbinnen.

Verken de kansen voor werkfuncties in de brede binnenstad. Locatiewensen van bedrijven veranderen in de strijd om personeel aan te trekken: dynamische, goed bereikbare en multifunctionele plekken worden belangrijker. Op bedrijventerreinen zitten bedrijven juist in de knel. De brede binnenstad leent zich goed voor lichte vormen van bedrijvigheid. Maak de binnenstad aantrekkelijk voor deze bedrijven. Stec Groep organiseert er binnenkort een training over.

Verruim mogelijkheden voor investeringen in vastgoed. In veel centra sluiten vraag en aanbod niet goed op elkaar aan. Dit is in het bijzonder op A-locaties het geval. Het vinden van een juiste maat winkel is vaak een opgave. Panden zijn te diep, te groot of te klein. Voor wonen boven winkels staat de businesscase door bouwkosten en veranderende regelgeving onder druk. Breng de vraag-aanbod situatie van het winkelvastgoed in beeld, ga in gesprek met vastgoedeigenaren over investeringskansen en pas waar gewenst het beleid hierop aan.

Waak voor verschraling van het aanbod. Het risico bij oplopende leegstand is dat lege gaten worden ingevuld door schoonheidssalons, nagelstudio’s en fastfoodzaken. Voor een aantrekkelijke winkelbeleving is dit op sommige plekken niet gewenst. Pak daarom lokaal de regie en kijk waar beleidsaanpassingen gewenst zijn.

Stimuleer startend ondernemerschap en faciliteer mengvormen. Een deel van de zelfstandige ondernemers zit in de knel, terwijl zij juist het onderscheidend vermogen van de binnenstad vergroten. Nieuwe aanwas is nodig. Richt daarom een platform op met vastgoed, makelaars, ondernemers en gemeente waarin startende ondernemers worden gecoacht en geholpen bij de opstart. Denk aan het vinden van een pand, verbeteren van een businessplan en loketfunctie bij de gemeente. Wees als overheid waar mogelijk flexibel in het toestaan combineren van meerdere activiteiten (zoals horeca en dienstverlening) in een winkel.