Dat blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur, dat de afgelopen maanden bij twintig gemeenten en alle provincies inventariseerde hoe de energietransitie in de praktijk tot uitvoering wordt gebracht.
Vanwege het tekort aan personeel en expertise schakelen overheden daarom vaker commerciële bureaus in.
Uit een rondvraag over de uitbesteding aan adviesbureaus kwam naar boven dat opdrachten veelal niet worden aanbesteed, maar naar eigen inzicht één-op-één onderhands worden gegund vanuit overheden. Ondanks dat dit is toegestaan waarschuwen experts voor een ondoorzichtige en moeilijk te controleren wereld.
Bij gemeenten is meer dan de helft van de opdrachten één-op-één gegund, bij de provincies gaat dat om driekwart van de opdrachten, aldus het onderzoek van Nieuwsuur.
Ook blijkt dat overheden de adviesbureaus niet alleen inhuren voor specialistische kennis, maar ook voor technisch- en juridisch advies. De bureaus schrijven mee aan beleidsdocumenten, leveren mankracht ter versterking van het ambtenarenapparaat en ze voeren overheidsbeleid uit, schrijft de NOS.
Deze uitbesteding is nadelig omdat gemeenten zelf geen ervaring en kennis opbouwen. Tegenover Nieuwsuur vertellen wethouders dat ze vaak niet anders kunnen, maar dat ze zorgen hebben over de gevolgen.
‘Het risico is dat de kennis bij gemeenten verdwijnt’, zegt de Eindhovense wethouder Rik Thijs op de website van de NOS. ‘De energietransitie is niet iets voor een half jaar, drie jaar, zeven jaar of 25 jaar. Dat gaat nog heel lang door, dus die kennis wil je in je organisatie houden', aldus het artikel.
Commerciële invloeden
Een tweede gevolg van de uitbesteding is de commerciële invloed die kan ontstaan. Zo voert Klimaatroute, een dochter van energiebedrijf Essent in opdracht en op kosten van overheden energiescans uit bij huishoudens en bedrijven.
De afspraak was gemaakt dat Klimaatroute bewoners kan doorverwijzen naar lokale partijen die bijvoorbeeld zonnepanelen plaatsen. In de praktijk worden bewoners ook doorverwezen naar bedrijven binnen het eigen, landelijke netwerk van Klimaatroute. De uitbesteding gaat dus ook ten koste van publiek geld, schrijft de NOS.
De contracten tussen bureaus en overheden missen transparantie over de werkwijze, aldus experts. ‘Kern van de zaak is dat Klimaatroute niet presteert conform de gemaakte afspraak’, zegt hoogleraar contracten- en aanbestedingsrecht Chris Jansen tegen de NOS.
