Detailhandel in Nederland verkeert in een veranderingsproces. Faillissementen buitelen over elkaar heen en online bestedingen groeien met dubbele cijfers. In het bijzonder stadscentra in middelgrote steden als Oosterhout, Zeist, Winterswijk, Gouda en Zutphen leiden zwaar onder alle veranderingen. Kleinere winkelgebieden, aantrekken van nieuwe formules, tijdelijke huurders, camouflage van leegstand en betere samenwerking en gebiedsmarketing zijn enkele veel voorkomende oplossingen. Ook wordt vaak gesproken over stedelijke herverkaveling als instrument om winkels buiten het kernwinkelgebied te verplaatsen.

Wonen en zorg als invulling van leegstand komt nog nauwelijks aan bod

Wonen en zorg als invulling voor de leegstaande panden in de binnenstad komt echter nog nauwelijks aan bod. Door de sterke vergrijzing in deze steden is hier wel veel behoefte aan. Ouderen hebben daarbij een sterke voorkeur voor centrale locaties, goed bereikbaar en dichtbij voorzieningen. Een deel van de leegstaande panden kan daarin goed voorzien. Op deze manier wordt bijgedragen aan het verminderen van de grote nood aan seniorenwoningen, zoals recentelijk ook weer door ANBO is geconstateerd.

Omzetting naar wonen en zorg is financieel veel gunstiger dan het voortduren van structurele leegstand

Voor ouderen zelf geeft het wonen in de binnenstad ook meer kans op ontmoeting dan bij het wonen in een groene buitenwijk, waar eenzaamheid op de loer ligt. Zoals bekend is eenzaamheid één van de grootste problemen bij ouderen. Voor de pandeigenaren is omzetting naar wonen en zorg financieel uiteraard veel gunstig dan het voortduren van structurele leegstand. De winkelier/eigenaar krijgt weer zicht op herstel van zijn pensioen door de verbetering van het waardeperspectief van zijn pand. En de vastgoedbelegger kan zijn pand eindelijk verkopen of heeft weer huurders.

De realisatie van wonen en zorg in de binnensteden past ook goed bij het beleid dat gericht is op zo lang mogelijk thuis wonen. Waar nodig wordt zorg aan huis geleverd en niet binnen de muren van een zorginstelling. Kortom, iedereen wint bij het realiseren van wonen en zorg in de binnenstad van middelgrote steden. Nu is het zaak om belemmeringen weg te nemen en het daadwerkelijk te realiseren.

Wat is nodig voor realisatie?

  • Mindchange: anders denken, anders doen
    De focus van gemeente, ondernemers en eigenaren ten aanzien van de binnensteden ligt op detailhandel en horeca. Onder ogen moet worden gezien dat het kernwinkelgebied kleiner moet. Dat is geen verlies maar een noodzakelijke aanpassing aan veranderende omstandigheden. Wachten tot het beter wordt is geen optie meer. Dit vraagt om een mindchange en daarmee het ontstaan van ruimte voor nieuwe invullingen van de binnenstad, bijvoorbeeld op het terrein van wonen en zorg.

  • Marktscan mogelijkheden leegstand
    Niet ieder leegstand pand leent zich voor wonen en zorg. Soms is omzetting naar wonen of bedrijfsruimte een logischer keus. Ook is een gezonde mix met andere generaties van belang. Juist wonen in een omgeving met verschillende generaties vinden veel ouderen aantrekkelijk. Daarnaast is aan te raden de combinatie met andere functies te zoeken, zoals bibliotheek, kinderopvang en sport.

  • Betrokkenheid van sociale domein bij de binnenstad
    Zorg dat bij de aanpak en verbetering van de binnenstad ook mensen van het sociale domein zijn betrokken. Daardoor kan input over de zorgkant worden meegenomen bij onderzoek en plannenmakerij. Nu is de binnenstad vaak het werkterrein van mensen uit het fysieke domein: ruimtelijke ordening, economie, grondzaken, stedenbouw et cetera. Logischerwijs komt de sociale kant dan onvoldoende aan bod. Het betrekken van het sociale domein past bovendien goed bij het gedachtegoed van de Omgevingswet: kijken vanuit de opgave in plaats vanuit sectoren.

  • Samenwerking met zorgorganisaties
    Door samen te werken met zorgorganisaties smeed je slimme allianties om haalbare plannen voor wonen en zorg te realiseren. Plannen die ook vanuit zorgoptiek aansluiten op een behoefte.

  • Vorm een coalitie en maak een nieuwe ‘City Deal’
    Gemeenten, ondernemers, ontwikkelaars, aannemers, eigenaren en zorginstellingen sluiten een overeenkomst om wonen en zorg in leegstaande panden te realiseren. Alleen door samen te werken kan een sluitende aanpak worden ontwikkeld waarbij strategie en beleid, marktkansen, regelgeving, behoefte, uitvoering en financiering op elkaar zijn afgestemd. Om het doel te realiseren: sterke en leefbare binnensteden door een innovatie aanpak.