‘Het is belangrijk dat mobiliteit als een recht wordt gezien. Wij willen dat agenderen’, zegt staatssecretaris Vivianne Heijnen van IenW. ‘Als we plannen maken, moeten we ze niet alleen ruimtelijk inpassen, maar ons ook afvragen van het sociaal betekent. Dat is soms wel even omdenken.’ 

‘Ik ben opgegroeid in Spaubeek in Limburg, een klein dorp, maar wél met station. Dat verbond me met studie, familie en vrienden’, zegt de staatssecretaris op de conferentie Bereikbaarheid voor Iedereen. ‘En ik leerde fietsen. Maar dat is niet voor iedereen vanzelfsprekend.’

Zoals voor mensen met een beperking. ‘Neem die meneer in een rolstoel. Als je hoort hoeveel moeite hij heeft moeten doen om hier te komen’, zegt ze tegen Stadszaken. ‘Of die jongeren in de buitenwijken van Amsterdam, die nooit hebben geleerd om te fietsen.’

Soms zijn de oplossingen er wel, zegt Heijnen, maar weten mensen er niet mee om te gaan. ‘Ik sprak een slechtziende mevrouw die blij is met de geleidelijnen in de straat, maar opmerkt dat veel jongeren niet weten wat die betekenen. En die zorgen vervolgens voor obstakels’’ 

Samen met Jan Peter Balkenende van de New Mobility Foundation riep de staatssecretaris bestuurders, beleidsmakers en ervaringsdeskundigen bij elkaar in Amersfoort om na te denken over oplossingen die vervoersarmoede tegengaan.

‘Nederland loopt achter’ 

Die oplossingen zijn hard nodig, zegt ervaringsdeskundige en beleidsmedewerker van de Patiëntenfederatie Mandy Mienes. Zij ervaart dat Nederland in vergelijking met alle landen in Europa het meeste achterloopt in mobiliteit voor mensen met een handicap. 

‘Neem de grootte van de gehandicaptenparkeerplaats. Die is in Nederland veel te klein. In andere landen is die anderhalf keer de normale ruimte. Zoals het hoort.’ Ze geeft aan dat ze het liefst niet in parkeergarages parkeert. ‘Ik ken de situatie niet. Is er een lift en werkt die wel?’ Parkeren in de wijk levert ook vraagtekens op: ‘Geldt mijn invalidenkaart hier wel?’

Vervoersarmoede is veelzijdig probleem 

Bestuurders kennen de problemen. Zeeuwse wethouders zeggen dat ze hard werken aan mobiliteit, onder meer voor studenten. Zo zou de studenten-ov-kaart ook moeten gelden voor het fijnmazige netwerk, en niet alleen de standaard buslijnen. ‘Dan kan die student ook op een ander eiland stage lopen.’ 

De Amsterdamse wethouder Melanie van der Horst zegt dat kinderen in haar gemeente vaak worstelen met de drukte bij de school. ‘Daarom hebben wij een paaltje in de weg geplaatst dat tussen 8 en 9 uur in de ochtend omhooggaat, zodat kinderen er veilig kunnen fietsen.’ 

Peter Lamers is de voorzitter CvB van de Spinozagroep in Den Haag. Hij breekt een lans voor zijn docenten. Die kunnen soms niet op tijd met het ov op school zijn. Dan helpt betaald parkeren niet. ‘Dus óf de gemeente Den Haag moet zorgen voor huizen die te betalen zijn met een lerarensalaris, óf we hebben een groot aantal parkeervergunningen nodig.’

Staatssecretaris Heijnen geeft aan dat niet alle oplossingen landelijk inzetbaar zijn. Zo werken vrijwillige chauffeurs wel in de ene gemeente, maar volstrekt niet in een andere. Voor ouderen kan ANWB Automaatje werken, al geeft de organisatie aan dat nog hard wordt gewerkt aan landelijke dekking voor deze vrijwillige chauffeursdienst.

‘Erkennen problemen is eerste stap’

Jan Peter Balkenende zegt tegen Stadszaken dat het belangrijk is om samen te blijven praten over deze vraagstukken en te kijken of lokale oplossingen ook elders in te zetten zijn. 

‘We moeten nu toewerken naar een volgende bijeenkomst. Intussen halen wij, met New Mobility Foundation, met onder meer de RAI-vereniging meer ideeën en oplossingen op, via het World Economic Forum, maar ook via de VN’, zegt Balkenende.

Hij kreeg bijval van de Mobiliteitsalliantie, de organisatie van samenwerkingsverband van meer dan twintig partijen die zich inzetten voor betere mobiliteit. Die werken aan een eigen plan, dat ze dit najaar willen lanceren.

Actieplan vervoersarmoede in najaar 

Staatssecretaris Heijnen wil ook een plan maken. ‘We gaan nu met een groepje alle oplossingen inventariseren en vastleggen in een actieplan. Daar wil ik dit najaar met deze groep op terugkomen in een nieuwe conferentie.’

Ze verwacht nog voor de zomer onderzoeken van onder meer het Planbureau voor de Leefomgeving, die ze mee wil nemen in haar planvorming. Intussen lobbyt de staatssecretaris naar eigen zeggen binnen het kabinet verder om vervoersarmoede overal op de agenda te krijgen. Want ze kan het niet alleen, zegt ze. Heijnen tegen Stadszaken: ‘Gelukkig zijn hier al veel ambtenaren van andere departementen dan IenW mee bezig. Alle ministeries zijn ambtelijk al vertegenwoordigd.’