Het permanent afschaffen van de markttoets zou helpen bij het waarmaken van de prestatieafspraken van de corporatiekoepel met het kabinet, stelt Aedes. Tot 2030 moeten de corporaties 50.000 middenhuurwoningen opleveren, naast 250.000 sociale huurwoningen. 

‘De toets is achterhaald en afschaffen geeft corporaties de langetermijnzekerheid die nodig is om volop met bouwplannen aan de slag te gaan’, schrijft de corporatiekoepel in een persbericht. Volgens Aedes zorgt ‘langjarige onzekerheid’ ervoor dat de corporaties hun organisaties niet goed kunnen inrichten op de bouw van meer middenhuur. 

De markttoets werd in 2015 ingevoerd, met de herziening van de Woningwet. Corporaties moesten zich meer op hun kerntaak sociale huur gaan richten en minder op de vrije sector. Middenhuur werd primair het terrein van ‘de markt’.  

De markttoets regelt dat corporaties niet ‘oneerlijk’ zouden concurreren met de markt. Met de toets kunnen de woningstichtingen pas in het middensegment instappen als marktpartijen de opgave evident laten liggen in een gebied. 

De markttoets werd onder toenmalig BZK-minister Kajsa Ollongren in 2021 al tijdelijk afgeschaft, tot 2024. Het kabinet stelt nu voor om de verlenging juli 2025 door te trekken, maar Aedes zou dus liever een permanent einde van de toets zien. 

In de prestatieafspraken was al vastgelegd dat minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting het afschaffen van de toets zou onderzoeken. Als de markttoets uiteindelijk niet wordt afgeschaft, kunnen corporaties niet worden gehouden aan de toezegging om 50.000 middenhuurwoningen te bouwen, staat in de afspraken. 

De oproep van Aedes komt in een tijd waarin de bouw van middenhuur door marktpartijen wankelt. Door de combinatie van verslechterende marktomstandigheden en regulering door De Jonge, wordt het volgens marktpartijen steeds lastiger om met ‘acceptabel rendement’ nieuwe vrijesectorhuur te realiseren. De corporaties springen graag in dat gat, bleek eerder uit rondgang door Stadszaken. 

De markttoets is daarbij één van de barrières, naast onder meer gebrek aan locaties en ook voor de corporaties wankele businesscases door ongedekte financiering. Aedes: ‘Op het moment geven marktpartijen, meer dan ooit, aan dat het bouwen van middenhuurwoningen voor hen niet rendabel is. Niet is dus logischer dan corporaties de ruimte te geven deze middenhuurwoningen te bouwen.’ 

Van frictie met de markt is op dit moment eigenlijk geen sprake, zei een corporatiebestuurder eerder tegen Stadszaken. ‘Het segment is groot genoeg om ons beide te bedienen. De grotere beleggers zoeken nu juist steeds meer de samenwerking met ons.’