De kaarten doen alarmistisch aan, met overstromingskans in grote delen van Nederland, vooral de uiterwaarden en het gebied tussen de grote rivieren. Toch zijn de kaarten niet zo bedoeld, zegt onderzoeker Stedelijk Water- en Bodembeheer Marco Hoogvliet van Deltares. ‘Het is geen waardeoordeel en geen advies. We willen bewustwording.’ 

Hoogvliet en zijn collega Frans Klijn maakten de overzichtskaarten om te laten zien dat er verschillen zijn in overstromingsgevaar. ‘Wanneer je die kennis hebt, kun je er rekening mee houden bij de ruimtelijke inrichting en als je ergens wil bouwen’, zegt hij. ‘Maar Nederland is wel erg veilig.’ 

De inzichten zijn niet nieuw. Waterschappen en waterbeheerders weten precies wat er speelt en de kaarten zijn ook beschikbaar. Waarom dan een nieuwe kaart? ‘De veelheid aan verschillende overstromingskaarten is ondoorzichtig voor mensen die niet thuis zijn in overstromingen’, zegt Hoogvliet. ‘Daarom is het handzaam om een overstromingskaart te gebruiken. Juist om inzicht te geven in grootschalige woningbouwlocaties.’ 

Niet overal bouwen in Polder Rijnenburg 

Neem Polder Rijnenburg in Utrecht. Op de kaart is die in 2050 diepblauw. Toch kan daar wel gebouwd worden, zegt Hoogvliet. Maar niet overal. Zo zijn de laagste gebieden niet geschikt. ‘Het waterschap heeft daar al een goed advies over gegeven. Onze kaart bevestigt dat weer.’ In Nederland gaat het in polders vaak niet eens om overstromingen. De keringen zijn robuust genoeg. 'Vaak is de slappe ondergrond een obstakel.’ 

Een ander voorbeeld is het gebied rondom Kampen. Op de kaart kleuren de uiterwaarden van de IJssel diepblauw, een teken van grote overstromingskans. Toch bouwt ontwikkelaar BPD in die Reevedelta duizenden huizen. Bij de plannen zijn water en bodem leidend geweest. Daardoor is er een enorme klimaatdijk aangelegd, waar deels bovenop wordt gebouwd. Door maatregelingen te nemen kan Kampen ondanks het overstromingsgevaar toch veilig grootschalig uitbreiden. 

Drie kaarten voor meer inzicht 

Hoogvliet en Klijn hebben drie kaarten gemaakt die gemeenten en gebiedsontwikkelaars meer inzicht moeten bieden. Het Lokaal Schadegevaar gaat over de schade die een nieuw te bouwen standaard eengezinswoning met inboedel heeft door alle mogelijke overstromingen op die plek.   

De kaart met het Lokaal Verdrinkingsgevaar laat de kans zien dat een hypothetisch persoon op die plaats door een overstroming komt te overlijden. Waarbij rekening wordt gehouden met de kans waarop het slachtoffer tijdig kan evacueren, ontsnappen en/of overleven. Onder meer gebiedsontwikkelaars in de West Betuwe hebben daar een uitdaging. 

De derde overzichtskaart is de overstromingsgevaarzonering, die in één blik inzicht geeft in een gebied. De kaart beoogt vooral te signaleren dat ergens sprake is van een reëel overstromingsgevaar en dat gebiedsontwikkelaars daar voorzichtig moeten zijn. 

De overstromingssimulaties zijn niet volledig, waarschuwen de makers. Voor sommige plaatsen ontbreekt nog data en op andere worden dieptes overschat. Ook deden de onderzoekers aannames over de standzekerheid van regionale (compartimenterende) droge keringen en lijnelementen.