‘Na periodes van lockdowns en onstuimige groei van webshops toonde de fysieke winkelmarkt in 2022 een stevig herstel. Consumenten wisten de binnensteden en middelgrote centra weer goed te vinden en trokken de portemonnee’, schrijven experts Martijn Exterkate en Maartje Lucassen in de white paper op basis van CBS-cijfers.
Consumenten waren in 2022 niet vaker in de winkel te vinden, maar bezochten winkels wel gerichter en besteedden meer. Vooral fysieke kledingwinkels en schoenenwinkels mochten zich verheugen op meer klanten. In de grotere centra ziet Stec Groep dat de deeleconomie steeds zichtbaarder wordt. Zo komen vintage- en tweedehandswinkels op.
De woon- en doe-het-zelfwinkels, die het goed deden tijdens de coronajaren, kenden een terugloop. Webshops leverden het meeste in. Banken en reisbureaus gaan steeds meer online en dus minder te zien in de winkelcentra.
Afname oppervlakte door transformaties
Het aantal leegstaande meters daalde volgens Stec Groep in 2022 van 6,8 naar 5,4 procent. ‘Dit is de grootste afname in ruim twintig jaar tijd.’ De afname komt grotendeels door transformaties. Zo worden vaker woningen in de plinten gerealiseerd en wordt retailruimte omgebouwd voor horeca. De komende jaren zal dat wel afnemen, verwachten de experts.
Wijk- en buurtcentra deden het goed. Zo profiteerden supermarkten van de bevolkingsgroei. Winkels buiten de centra (Perifere Detailhandels Vestiging – PVD) waren in trek bij klussers. De krapte op de markt voor bedrijfsruimte zorgde ook voor volle PVD-locaties. Exterkate en Lucassen zien wel kansen in het bundelen van dit soort plekken en het wonen boven deze vaak grote retaillocaties.
De experts waarschuwen dat middelgrote centra kwetsbaar blijven. ‘In slechts één op de tien middelgrote centra en binnensteden ligt de leegstand op of onder een gezond niveau van 4 á 5 procent. Boven frictieniveau staat nog ruim 460.000 vierkante meter winkelvloeroppervlak leeg in de middelgrote centra en binnensteden. Hiervoor zal een (alternatieve) invulling gezocht moeten worden.’
Investeren in werkplinten
Gemeenten zullen daarom moeten blijven investeren in onder meer werkplinten in aanloopgebieden, gebiedsontwikkelingen, vastgoedtransformaties en stadsradialen. Op bedrijventerreinen zijn steeds vaker functies te vinden die goed in de binnenstad passen. Ook daarop moet beleid worden gemaakt.
Stec Groep zegt ook dat gemeenten startend en vernieuwend ondernemerschap moeten stimuleren, functiemenging in binnensteden vergroten en verdiepingen boven retail beter benutten. In wijk- en dorpcentra zouden sociale voorzieningen meer kunnen worden gebundeld.
Grootste stijging huren sinds 2015
De interesse in retailruimte gaf vastgoedpartijen ruimte voor een huurverhoging. Volgens Stec Groep was dat in 2022 gemiddeld 9 procent. Dat is de grootste stijging sinds 2015, maar nog onder de CPI (Consumenten Prijs Index) van 10 procent, waarmee de meeste pandeigenaren hun huren jaarlijks aanpassen. In grote centra kwamen de huren met gemiddeld 11 procent stijging daar wel bovenuit.
Aan de groei komt wel een eind. Het retailvastgoed in binnensteden en middelgrote centra is lange tijd overgewaardeerd geweest, schrijven de experts. ‘Versneld door de coronaperiode zijn de huurprijzen substantieel naar beneden bijgesteld.’
