‘De eerste regiodeal heeft ons veel gebracht, maar we zijn nog lang niet klaar. Sterker nog, als we nu stoppen wordt de vooruitgang tenietgedaan’, zegt Richard de Boer, vicevoorzitter dagelijks bestuur bij Stadsregio Parkstad Limburg en burgemeester van Landgraaf.  

Peter Bertholet, directeur-secretaris van de stadsregio: ‘Dit doe je niet in vier jaar. We hebben minstens twee decennia nodig om Parkstad op Nederlandse gemiddelden te krijgen. Onze trein is op snelheid, nu moet hij door.’ 

In delen van Parkstad doet de leefbaarheidsproblematiek niet onder voor die in Rotterdam-Zuid. Met de mijnsluitingen verdween de werkgelegenheid. Het aantal kwetsbare bewoners in Parkstad is hoog. Veel mensen zijn eenzaam, hebben een slechte gezondheid, voelen zich niet veilig in hun wijk en hebben een betrekkelijk laag inkomen. 

Rugdekking vanuit het Rijk zoals bij het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid, is er voor Parkstad niet. De regio ontving in 2019 een Rijksbijdrage van 40 miljoen euro, maar dat geld is nu op. Dus ligt er een bid bij het ministerie van BZK voor de nieuwe ronde regiodeals, wederom voor 40 miljoen. Aanstaande vrijdag besluit de ministerraad welke regio's de gelukkige ontvangers worden.  

'Landelijk beleid pakt hier averechts uit’ 

De zoektocht naar Rijksondersteuning is een continue worsteling in de regio. In focusgebied Heerlen-Noord ligt de gemiddelde levensverwachting zes jaar lager dan het Nederlandse gemiddelde. Dat wordt inmiddels door het Rijk erkend met het Nationaal Programma Heerlen-Noord, maar structureel geld is er niet. ‘We zijn een nationaal programma zonder nationaal budget’, typeerde programmadirecteur Ron Meyer de spagaat. 

Als Parkstad het nieuwe regiodealgeld krijgt, wil het blijven investeren in al lopende processen en nieuwe kansen aanboren. In het bijzonder in acht nieuwe focusgebieden verspreid over de stedelijke gebieden Brunssum, Heerlen, Kerkrade en Landgraaf en de landelijkere Nuth, Schinveld, Simpelveld en Ubachsberg. 

Daarbij is meer aandacht voor veiligheid. ‘De nadruk verschuift van fysieke ingrepen nog meer naar sociaal en veilig. Dat maakt Rijksondersteuning des te urgenter. Elke euro die we in bijvoorbeeld een winkelcentrum steken, kan door marktpartijen worden vertwintigvoudigd. Bij veiligheid is zulke vermenigvuldiging een stuk lastiger’, zegt Jan Rademaker, bestuursadviseur bij de Stadsregio. 

Daarnaast zijn een aantal lopende aanpakken de laatste jaren lastiger uitvoerbaar geworden, waardoor extra budget nodig is. Soms kwam de bemoeilijking juist door Rijksbeleid. Bertholet noemt het verbeteren van verouderde particuliere woningen: ‘We hadden daar samen met de corporaties een systematiek voor bedacht met inponden en investeren. Maar de stijgende woningprijzen en de hogere overdrachtsbelasting schoten gaten in de businesscase. Zo pakt landelijk generiek beleid hier juist averechts uit.’ 

Regiodeal is 'satéprikker, paraplu'

Heerlen-Noord en de stadsregio maken graag gebruik van allerhande potten van het Rijk om aan de leefbaarheid te werken, maar regiodealgeld blijft nodig, aldus Bertholet en De Boer. Het is namelijk relatief vrij te besteden aan zowel fysieke als sociale ingrepen. Daarin onderscheidt het zich van regelingen als de Woningbouwimpuls, het Volkshuisvestingsfonds, de Impulsaanpak Winkelgebieden en het Mobiliteitsfonds.  

Rademaker: ‘Het Rijk heeft veel sectorale regelingen met sectorale doelen. Daar word je op afgerekend. Met de regiodeal kan je er een rode draad in aanbrengen. Zie het als een soort satéprikker of paraplu, waarmee je het gebiedsgericht kan verbinden.’ 

Nog even wachten op harde cijfers

Harde cijfers die successen van de laatste jaren onderbouwen, zijn er nog niet, zegt De Boer. Maar dat is volgens hem juist argument om niet nu te stoppen.

‘We kunnen oplepelen hoeveel scholen meedoen aan de Verlengde Schooldag, hoeveel retailmeters aan de voorraad zijn onttrokken, en hoeveel woningen zijn verduurzaamd en gerenoveerd. Sociale verbetering is lastiger in cijfers uit te drukken. Of mensen bijvoorbeeld echt gezonder worden, zien we nog niet terug. Dat kan simpelweg niet als je er pas een paar jaar aan werkt.’  

‘In Rotterdam-Zuid waren dat soort kwantitatieve resultaten ook pas na zes of zeven jaar te meten’, zegt Bertholet. ‘Daar was er gelukkig van het begin af aan het besef dat je grote maatschappelijke achterstanden niet één twee drie wegpoetst. Laat dat besef er ook voor ons zijn.’  

Update, 17-02-2023. De ministerraad heeft besloten dat Parkstad Limburg 25 miljoen euro ontvangt.