Onder het programma Smart Mobility kijken de gemeente en Townmaking hoe technologische innovaties meer grip kunnen geven op de hoge snelheden van e-bikes en e-scooters. De meest veelbelovende innovatie lijkt die van de Intelligent Speed Adaptation, waarbij de snelheid van voertuigen kan worden aangepast bij het betreden van specifieke gebieden zoals schoolzones of op bepaalde tijden.

Voor auto’s zit dit systeem al verplicht in alle nieuwe voertuigen vanaf juli 2022, al kan de maximumsnelheid handmatig nog worden overschreden. Autofabrikanten mogen zelf bepalen hoe ISA de autobestuurder op de hoogte stelt, met een hoorbare waarschuwing, een trillend stuur of weerstand bij het indrukken van het gaspedaal. Nu moet ook de fiets worden uitgerust met een soortgelijk systeem om het rijgedrag een handje te helpen.

Het aantal verkeersongelukken met ten minste één dode steeg in 2022 namelijk flink, van 491 naar 578. Een stijging van 18 procent, volgens voorlopige cijfers van Smart Traffic Accident Reporting (STAR). De populariteit van e-bikes is een grote factor in die stijging, zegt Paul Broer, portefeuillehouder Verkeer bij de Nationale Politie tegen de NOS,

Deze elektrische voertuigen hebben vaak wel een maximum constructiesnelheid, maar daar is volgens de organisatie Veilig Verkeer Nederland bij particulier vervoer met wat ‘sleutelen via apps’ omheen te werken. Ook een maximumsnelheid houdt de deur open voor snelheidsovertredingen.

Het ISA-systeem voor auto’s werkt op basis van sensoren en camera’s die de directe omgeving scannen voor verkeersborden, verkeersdeelnemers en locatiedata. Lichtere voertuigen zoals de e-bike en e-scooter zijn daar minder voor geschikt. Toch denkt Debbie Dekkers, projectmanager Smart Mobility bij de gemeente Amsterdam, dat ook de kleinere voertuigen met innovatieve toepassingen verkeersveiliger gemaakt kunnen worden.

‘In de fysieke ruimte innoveren we ook, maar minder. Stoplichten en verkeersheuvels werken namelijk prima’, zegt Dekkers. ‘Juist in het voertuig zelf kunnen we nog veel uitproberen.’

Samen met Townmaking en T-Mobile werd al een prototype van een app ontwikkeld die signaleert wanneer een fietser moet afremmen. Een volgende stap is een control room dat op basis van 5G-data op afstand een voertuig kan afremmen. Reizigers worden daarbij wel vooraf geattendeerd op de snelheidscorrectie.

Testen in de stadsomgeving

In het eerste kwartaal van dit jaar willen Amsterdam en Townmaking in een echte stadsomgeving testen hoe hun app gebruikers van lichte elektrische voertuigen kan waarschuwen van geldende maximumsnelheden. Een open uitnodiging aan Amsterdammers moet leiden tot deelnemers uit de hele stad, voorlopig in het gebied rondom de Amsteldijk – richting Ouderkerk aan de Amstel – terug via de Beneluxbaan naar het World Trade Center.

‘Deze route kent veel veranderlijke situaties waardoor we goed kunnen testen hoe zo’n in de praktijk werkt’, zegt Dekkers. Zij is benieuwd wat de app voor invloed heeft op rijgedrag en verkeersveiligheid. De testen moeten laten zien hoe reizigers op de meldingen reageren en of zij het met de meldingen eens zullen zijn. Ook moet de test al een klein inzicht geven in hoe een systeem met controlekamer zou kunnen werken.

Vanuit andere gemeenten is al interesse om de innovaties uit Amsterdam te helpen testen. De gemeente Helmond liet in december weten aan te willen sluiten, gesprekken met de gemeente Utrecht zijn ook in vergevorderd stadium. Het ministerie van IenW, zo vertelt Dekkers, kijkt ook mee.

Rome en Parijs al verder

Elders in het land lijken gemeenten dergelijke technologische innovaties nog niet breed te onderzoeken. Amsterdam loopt met haar onderzoek voorop, zegt Dekkers. Ook organisaties als de Fietsersbond en Veilig Verkeer Nederland laten weten weinig signalen te horen van deze en andere technologische innovaties.

‘Gemeenten en wegbeheerders zetten vooral in op lagere maximumsnelheden. Daar reageren fietsfabrikanten ook het snelste op, dat is voor hen leidend om zelf veranderingen door te voeren’, reageert Kees Bakker van de Fietsersbond. ‘Een technische hulpsteun is handig, maar geen totaaloplossing als alcohol en telefoongebruik alsnog voor slecht rijgedrag leiden’, voegt Veilig Verkeer Nederland toe.

Over de grens geven aanbieders van deelvervoer al gehoor aan oproepen van gemeentebesturen. In Parijs wordt de snelheid van LEV’s gehalveerd rond drukke plekken als de Eiffeltoren en het Louvre. In Rome wordt met ingang van dit jaar de snelheid automatisch teruggebracht naar 6 kilometer per uur in voetgangersgebied. Wel, laat aanbieder TIER weten in een reactie, blijft veilig ingerichte infrastructuur een leidende factor in (het gevoel van) verkeersveiligheid onder verkeersdeelnemers.