‘Het nieuws over schaarse netcapaciteit en dreigende netcongestie op het elektriciteitsnet vertelde een heldere boodschap: de energietransitie is in volle gang, we zitten er middenin. Een nieuw, duurzaam elektriciteitssysteem is in wording.’ Dat schrijft minister Jetten in het Landelijk Actieprogramma Netcapaciteit. ‘Het vraagt vooral inzet van de netbeheerders, zij moeten volop aan de bak, maar er wordt ook een beroep gedaan op alle gebruikers.’ 
 
Dit wil Jetten: 

  • Sneller bouwen – sneller realiseren van netuitbreidingen. 
    Aanpak waarin verschillende projecten in een gebied in samenhang worden aangestuurd door provincies, Rijk, gemeenten en netbeheerders. Provincies sturen een regionaal energyboard aan en via inpassingsteams met netbeheerders, overheden en industrieclusters worden projecten gebundelen én gezamenlijk gemanagend. 

  • Sterker sturen – sturen op betere benutting van het net. 
    Sturen op betere benutting kan via regelgeving, contractvormen en nettarieven. Het actieprogramma zet verder vooral in op het vergroten van flexibele capaciteit. Daarbij neemt congestiemanagement, spitsmijden, een belangrijke rol in. Dit doen het ACM, netbeheerders en het Rijk in samenspraak met netgebruikers. Zo kunnen netbeheerders bedrijven vragen – en zo nodig dwingen – om tegen betaling tijdelijk het net minder te belasten (congestiemanagement). Dit leunt sterk op de Netcode Elektriciteit

  • Vergroten flexibele capaciteit – publiek-private acties voor slimme oplossingen. 
    Industrieën en bedrijven ontwikkelen en benutten manieren van flexibel energiegebruik. Netgebruikers, netbeheerders, Rijk, provincies, gemeenten en ACM maken een communicatie- en educatieplan. In regio’s met structurele congestie wordt ingezet op lokale grootschalige opslag, vertraagd invoeden en piekverbruik afvlakken. Ook komt er ondersteuning voor het inrichten van lokale of regionale energyhubs. 

In het actieplan staat dat het energienetwerk veel robuuster moet worden. ‘Elektrificatie vereist dat het elektriciteitsnet het komend decennium twee- tot driemaal zwaarder uitgevoerd wordt.’ Netbeheerder besteden daar sinds 2019 al 4 miljard euro aan, maar dat is niet voldoende. Ook lopen de netbeheerders tegen problemen aan als ruimtegebrek, personeel en materiaaltekorten. 

Desondanks willen de ondertekenaars van het actieplan snel aan de slag. Veel plannen moeten begin 2023 worden opgezet en aan het eind van volgend jaar tot resultaten leiden. Gemeenten moeten onder meer snel aan de slag met het verwerven van gronden voor (onder)stations en zakelijk recht. Ook kunnen gemeenten verzoeken van het Rijk ontvangen om netuitbreidingen planologisch te borgen. Er komen handreikingen om procedures te verduidelijken.

Duurzame energie 

De Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) is blij met het actieplan, al mist nog een tijdspad, zegt voorzitter Olof van der Gaag. ‘Het komt nu aan op de uitvoering van de acties uit dit programma.’ De vereniging zegt dat het actieprogramma terecht de hoogste prioriteit geeft aan het sneller uitbreiden van het elektriciteitsnet. 

De NVDE benadrukt wel dat oplossingen voor efficiënter netgebruik niet ten koste mogen gaan van de businesscase voor duurzame projecten. Oplossingen daarvoor kunnen ook buiten de nettarieven liggen, aldus de vereniging met zesduizend aangesloten bedrijven. Bijvoorbeeld bij belasting, normering of subsidie.