Dit artikel verscheen eerder in vakblad Groen. Klik hier voor meer informatie

In 2016 is het Centrumplan Didam al vastgesteld door de gemeenteraad van Montferland, waar Didam onder valt. In het plan is een visie omschreven om te komen tot een ‘mooi Didam’. Het doel van het centrumplan was om zowel het centrumgebied als het openbare gebied te verbeteren en Didam in de toekomst aantrekkelijk te houden als vestigingsplaats voor inwoners, ondernemers en recreanten.

De drie uitgangspunten voor de gemeente waren: een aantrekkelijk centrum, waarbij de fietser en voetganger centraal staan en de auto te gast is; versterking van het centrum als boodschappendorp voor Didam en de regio; aantrekkelijk voor winkelend en uitgaand publiek.

Het masterplan en inrichtingsplan voor de herinrichting van het centrumgebied is opgesteld door Kragten, een onafhankelijk adviesbureau voor de openbare ruimte. Om met de klimaatverandering voorbereid te zijn op de toekomst, is straks het centrum van Didam klimaatbestendig en waterrobuust ingericht.

In het kader van het centrumplan Didam voerde Kragten een afkoppelstudie uit. Met afkoppelen wordt regenwater gescheiden van het huishoudelijke afvalwater afgevoerd waardoor de kans op wateroverlast en belasting op de rioolwaterzuiveringsinstallatie aanzienlijk wordt verminderd. Daarnaast leidt afkoppelen tot minder vuilbelasting op het oppervlaktewater. Uit het onderzoek bleek dat maar liefst 14 hectare aan verhard oppervlak afgekoppeld kon worden.

Om dit regenwater in goede banen te leiden is een regenwatersysteem aangebracht waarbij rekening is gehouden met toekomstige ontwikkelingen. Voor het opvangen, vasthouden en infiltreren van het regenwater zijn meerdere bergingsvoorzieningen ingepast. Deze zijn zo ontworpen dat regenwater tijdig infiltreert, zodat een volgende bui weer kan worden opgevangen.

Evenementenplein

Bij de werkzaamheden zijn inmiddels zowel de verkeersproblematiek als de verblijfskwaliteit van de Wilhelminastraat, ook wel de huiskamer van Didam genoemd, aangepakt. Daarnaast wordt in 2023 de locatie van het voormalige gemeentehuis aan de Raadhuisstraat anders ingevuld. Het monumentale deel van het gemeentehuis dateert uit 1938 en is in gebruik als informatiecentrum van het centrumplan Didam. Het nieuwere deel, dat sinds 2014 werd bewoond door anti-krakers om vandalisme tegen te gaan, wordt gesloopt om plaats te maken voor een plein in het groen met twee parkeerplaatsen en de nieuwbouw van een supermarkt.

Het meest in het oog springende en grootste onderdeel van het gehele centrumplan is het nieuwe evenementenplein bij de H. Mariakerk dat de centrale ontmoetingsplek moet worden voor de Didammers. Eind februari 2021 is de aftrap gegeven voor de renovatie van het Lieve Vrouweplein dat helemaal kan worden benut als evenemententerrein voor onder andere de kermis, schuttersfeesten, carnaval en ‘Didam op Stelten’.

Het autoverkeer kan buiten de evenementen gewoon over de pleinen blijven rijden, waarbij de fietser en voetganger in het zogeheten sharedspacegebied (gedeeld gebied) voorrang genieten. Om tot een breedgedragen vernieuwd plein te komen, heeft Kragten de vele verenigingen in Didam meegenomen in meerdere ontwerpsessies. Belangrijk was dat er heel veel groen op en rond het plein zou komen.

Biodiversiteit

Lageschaar Vaste Planten heeft voor de eerste fase van de herinrichting de planten geleverd; voor de volgende fasen heeft Sipke Terpstra van Lageschaar een op maat gemaakt beplantingsplan gemaakt dat aansloot bij het plan van Kragten. De gemeente wilde wel bij de volgende fase van het plan iets meer dynamiek en afwisseling en een grotere belevingswaarde, vertelt Terpstra. ‘We hebben gekozen voor meer kleur, verschillende bloemen met afwisseling qua textuur en structuur, en gelet op het winterbeeld. Ook dan komen er mensen op het plein en je moet voorkomen dat het in de winter een kaal plein is.’

‘We hebben gekozen voor een siergras dat aansluit bij de kleur van de baksteen van de kerk’

Terpstra vertelt dat er zeker ook is gekeken naar biodiversiteit en klimaatadaptatie. ‘Een grote afwisseling van soorten maakt het ecosysteem groter. We hebben daarbij ook gekeken naar beplanting die warme zomers kunnen handelen. Belangrijk was ook dat er verschillende hoogtes zouden zijn, want sommige insecten zitten bovenin en andere onderin. Hoe meer microhabitats je kunt creëren, hoe beter.’

Voor het plein bij de H. Mariakerk heeft Terpstra rekening gehouden met veelkleurigheid, maar ook met het statige van de kerk. De hoofdplant is Calamagrostis brachytricha (diamantgras). ‘Als dit siergras is uitgebloeid krijgt hij een kleur die aansluit bij de kleur van het puimsteen van de kerk. Daarnaast hebben we gekozen voor een siergras dat aansluit bij de kleur van de baksteen van de kerk.’

Omdat op het plein voor de kerk een donkerkleurige beuk (Fagus sylvatica ‘Atropunicea’) staat en de winkelpanden in de buurt donkere, rode accenten hebben, komen die kleuren ook weer terug in de beplanting. Om het contrast met de plantenbakken die lichtkleurige betonnen randen hebben, niet te groot te laten worden, heeft Terpstra gekozen voor gebrokenwitkleurige bloeiende planten, zoals Phlox ‘Omega’ (vlambloem), Enchinea ‘Baby Swan White’ (zonnehoed) en Aster ‘Ashvi’ (herfstaster).

Aangekleed plein

Voor de bomen werd Van den Berk Boomkwekerijen ingeschakeld. Boomadviseur Jeroen den Brok is blij dat hij van de gemeente Montferland de ruimte kreeg om ten aanzien van de wensen van de gemeente een verdere invulling te geven aan het bomenassortiment. ‘In eerste instantie kregen we een assortiment aangereikt van meerstammig 18/20. Uiteindelijk hebben we gekozen voor hoogstam en meerstammig en de verschijningsvorm kunnen bepalen. Samen met onder anderen Sipke Terpstra van Lageschaar zijn we hier door de kwekerij gelopen en hebben we verschillende maten uitgekozen: de ene keer wat groter, de andere keer een maatje kleiner’, zegt Den Brok.

‘Er zijn heel veel goede soorten bomen op de markt die klimaatbestendig zijn en goed voor de biodiversiteit’

‘Voor de verplaatsbare plantenbakken zijn we op meerstammig uitgekomen, zowel bloeiend als vruchtdragend. Wat je in zo mobiele bak kunt plaatsen is afhankelijk van onder meer het formaat van de bak, de isolatie, waterbuffer en de wortelbare ruimte in de ondergrond. We konden ook redelijk onbekende en nieuwe soorten gebruiken; er zijn heel veel goede soorten op de markt die klimaatbestendig zijn en goed voor de biodiversiteit.’

Uiteindelijk zijn er 31 bomen geplaatst in de plantenbakken op het Lieve Vrouweplein en in de verplaatsbare cortenstalen bakken, waaronder drie exemplaren van de (meerstammige) Koelreuteria paniculata (Chinese vernisboom), Lagerstroemia ‘Natchez’ (Indische sering), en Malus ‘Evereste’ (sierappel).

Den Brok is tevreden met het resultaat: ‘Ik ben meerder keren in Didam geweest om te kijken en het is prachtig. Vooral door de gebruikte materialen in combinatie met het groen, het waterelement en de bakken. Het is een mooi aangekleed plein geworden.’