Tot die conclusie kwamen experts en politici onlangs tijdens de presentatie van de Achterhoek Monitor 2022/2023 op het DRU Industriepark. In de monitor werden voor de derde keer regionale cijfers op het gebied van wonen, werken en demografie gepresenteerd. De monitor wordt uitgegeven in opdracht van de Achterhoek Board, een regio-orgaan waarin overheden en ondernemers samenwerken om de Achterhoekse economie te verbeteren.
De afgelopen jaren is de Achterhoek flink aan het vergrijzen. In vijftien jaar tijd steeg het aantal vijftigplussers naar 48 procent. Tegelijkertijd daalde het aandeel jongeren. De laatste vijftien jaar daalde het aantal jongeren van 23 naar 18 procent. ‘De vergrijzing lijkt hier harder te gaan dan in de rest van Nederland’, duidt associate professor Public Health Marc Bruijnzeels de cijfers. ‘Het aantal werkenden zal de komende jaren afnemen en dat brengt een aantal vraagstukken met zich mee.’
Economische vooruitgang
Toch gaat het de Achterhoek economisch gezien voor de wind. Het afgelopen decennium maakte de regio een inhaalslag op de rest van Nederland. Zowel de arbeidsproductiviteit als het bruto regionaal product (BRP) liepen in op landelijke gemiddelden.
De verklaring ligt voor een groot deel in de bloeiende, innovatieve maakindustrie in de regio. Die dankt de Achterhoek aan haar industriële verleden met ijzerwinning langs de Oude IJssel. De oude gieterijen legden het fundament voor een hoogwaardige maakindustrie met wereldwijde afzet.
‘De maakindustrie in de Achterhoek heeft al vroeg ingezet op robotisering en automatisering'
‘De maakindustrie in de Achterhoek heeft al vroeg ingezet op robotisering en automatisering. Ondernemers merkten hier al snel dat de vergrijzing de regio harder treft dan de rest van Nederland. Daarom loopt de Achterhoek economisch gezien nu in op de rest van Nederland’, aldus Koen Knufing. De voorzitter van VNO-NCW Achterhoek wijst er verder op dat automatisering weer nieuwe baankansen biedt, want er zijn nog wel mensen nodig om de robots draaiende te houden.
Vergrijzing en ontgroening verhogen druk op regio
Ondanks de economische inhaalslag blijft de Achterhoek de komende decennia onder druk staan. De vergrijzing en het wegtrekken van jongeren zorgt er volgens de monitor voor dat de arbeidsmarkttekorten blijven oplopen. Het opleidingsniveau van veel jongeren sluit ook niet aan bij de arbeidsvraag in de robotiserende industrie.
De regio zet daarom in op het lokken van Randstedelingen, arbeidsvervangende technologie in andere sectoren en hoger onderwijs. Een goede infraverbinding met de rest van Nederland is daar onderdeel van. Recentelijk kreeg de regio 150 miljoen euro van het Rijk en de provincie Gelderland voor de aanleg van een dubbelspoor op de lijn Arnhem-Doetinchem-Winterswijk. Deze maakt een extra sneltrein tussen Arnhem en Doetinchem mogelijk. De tijdwinst loopt op tot 26 minuten, waardoor het aantrekkelijker wordt om in de Achterhoek te komen wonen of werken.
‘Het binnenhalen van de RegioExpres is een mooie ontwikkeling voor ons’, zegt Knufing, die ook in de Achterhoek Board zit. ‘Maar we moeten nog meer doen. We zullen Randstedelingen wat meer loon moeten betalen dan we gewend zijn. En ons woningaanbod moet zich ook meer op hen richten.’
'We zullen Randstedelingen wat meer loon moeten betalen dan we gewend zijn. En ons woningaanbod moet zich ook meer op hen richten’
Jongeren behouden door onderwijs
Ook jongeren moeten een punt van aandacht zijn bij beleidsmakers, vindt hoogleraar Bruijnzeels. ‘Het valt me op dat volwassenen in de Achterhoek zich gezond voelen, terwijl we bij de jeugd een ander beeld zien. Als je ziet dat het aantal jongeren in de regio afneemt, dan moet vanaf nu de jeugd centraal staan in het beleid.’
De oplossing zit volgens hem in gezondheid. ‘Ik stel voor om deze gezondheidstrend bij de jeugd om te keren door in te zetten op beter onderwijs. Er bestaat een een-op-eenrelatie tussen gezondheid en onderwijs. Het gemiddelde opleidingsniveau in de Achterhoek is relatief laag ten opzichte van andere regio's, dus dat kan nog wel omhoog. Zet in op hoger onderwijs.'
Arbeidsvervangende technologie
Hoger onderwijs in de regio verbetert daarnaast de innovatiecapaciteit die nodig is om nog meer arbeidsvervangende technologie in de Achterhoek te ontwikkelen. ‘Ik zou ook zeker adviseren om met andere sectoren gebruik te maken van de competenties van de maakindustrie op het gebied van robotisering. Durf automatisering in te zetten in de zorg en laat de arbeidsproductiviteit zo nog verder toenemen.’
‘De Achterhoek wil de gezondste regio van Nederland worden’, eindigt Bruijnzeels. ‘Als de regio daarin slaagt, dan zal iedereen hier willen wonen en werken. Dat is een mooie bijvangst, lijkt me.’
