Breder perspectief op woningbouw voor de G32

Door: Cees-Jan Pen, Frans Soeterbroek en Gerben van Dijk

Ja, er is meer ruimte nodig om te wonen, en dan toch pleiten we voor een moratorium op bouwen in het buitengebied. Dat doet het breed gedragen manifest van het Jaar van de Ruimte. Belangrijkste reden is niet de omarming van rode contouren, maar het feit dat de bouwcultuur met zijn fixatie op uitbreiding en functiescheiding de binnenstedelijke revitalisering en leefkwaliteit te zwaar onder druk zet. Een bouwcultuur met povere resultaten: 'te veel bedrijventerreinen, agrarische complexen en woonwijken stralen liefdeloosheid uit', aldus het manifest.

'Maak van woningbouw geen productiemachine'

Het contrast tussen dit manifest en het essay 'Geef wonen de ruimte' van Friso de Zeeuw in samenspraak met de G32 is groot. De woningbouw lijkt te verworden tot een productiemachine, losgezongen van een vernieuwende en meer integrale kijk op vitale en duurzame steden. Deze tijd vraagt juist om een gecombineerde strategie van slopen, herontwikkelen, verdichten en nieuwbouw op heel veel plekken én met een brede blik. Het helpt bepaald niet dat in het essay de grote kansen die daar liggen worden afgedaan als 'verdichtingsideologie'.

Maak gebruik van de Ladder

Bouwers en bestuurders hebben terecht altijd geklaagd over het feit dat binnenstedelijk bouwen en herontwikkelen door regelgeving in het nadeel zijn ten opzichte van bouwen in het buitengebied. Vreemd dat ze nu juist de pijlen richten op de instrumenten die daarop proberen te corrigeren: de contourenbenadering en de Ladder voor duurzame verstedelijking. Dit is niet het goede signaal in aanloop naar de invoering van de Omgevingswet. Dan toch liever beter en scherper benutten van bestaande instrumenten, zoals die Ladder. En waar nodig nieuwe instrumenten om de onbalans bij te sturen, zoals fondsvorming, slopen en verevenen.

Miljoen extra huishoudens onzeker

We kunnen ons voorstellen dat lokale bestuurders nerveus worden van een prognose van 1 miljoen extra huishoudens de komende 20 jaar, maar hierin zitten grote onzekerheidsmarges (dat geldt ook voor leefstijlen en woonbehoeften). Van een flexibele, meer organische benadering valt meer te verwachten dan het eenzijdig opjagen van de bouwproductie via de makkelijkste weg. Daar gaan we spijt van krijgen.

Een groene woon- en werkomgeving is van toenemend belang voor de concurrentiekracht van steden, als ook voor het binden en boeien van mensen. Te snel en gemakzuchtig bouwen in het groen is op langere termijn onverstandig en verzwakt de regionale economie.

Blik verbreden

Het is voor de G32 zaak de blik te verbreden. Waar zijn de woningzoekenden, de corporaties, de zelfbouwers, de stedebouwkundigen, de landschapsarchitecten, de natuurorganisaties, de kwartiermakers, de specialisten in binnenstedelijke revitalisering en herbestemming in dit gesprek? Lokale besturen die hechten aan de dialoog met de samenleving gaan daar vast meer voor doen dan het adopteren van een visie uit de bouwwereld.

Tijd voor een herkansing, wij dragen daar graag ons steentje aan bij.

Cees-Jan Pen – Lector Fontys Hogescholen
Frans Soeterbroek – De Ruimtemaker
Gerben van Dijk – Bouwstenen voor Sociaal & Ruimte om te wonen