Wethouder Petra Bais van Den Helder ziet het probleem van die trein die een hemelsbrede afstand van zo’n 65 kilometer in 1 uur en 17 minuten aflegt niet zo. Volgens haar pendelen veel mensen tussen haar stad en de hoofdstad. Zeker studenten. Den Helder mag dan op een eindpunt van een spoorlijn liggen, de VVD-bestuurder die de lijst van de liberalen aanvoerde tijdens de verkiezingen in maart, presenteert Den Helder het liefst als ‘het begin van Nederland’.
Een city-marketeer positioneerde Den Helder zo’n tien jaar terug zelfs als hart van Nederland, waar hij in zekere zin gelijk in had. Als je het Nederlandse deel van de Noordzee op de landkaart meerekent, dan ligt Den Helder precies in geografische middelpunt. De betekenis daarvan is meer dan alleen een geografische wijsheid: de Noordzee is de motor van de Helderse economie. De stad fungeert als belangrijk servicecentrum van de gas- en petroleumindustrie. Die maakte een transformatie door naar een op wind-op-zee gebaseerde offshore-industrie, die na de Koninklijke Marine de tweede economische pijler van de stad is.
Dagelijks vertrekken er vele helikopters met personeel en materialen naar boorplatforms vanaf Den Helder Airport. In de transitie naar een waterstofeconomie kan Den Helder een strategische rol vervullen. Een derde pijler is de dienstensector. Den Helder heeft een belangrijke centrumfunctie in de verder voornamelijk rurale Kop van Noord-Holland, met een belangrijk ziekenhuis, een schouwburg en tal van andere voorzieningen. De bibliotheek van de marinestad werd uitgeroepen tot beste van de wereld.
De haven van Den Helder. Foto via Gemeente Den Helder
1.500 woningen erbij
Den Helder heeft mindere tijden gekend. Het inwonertal daalde van ruim 60.000 inwoners in 1996 tot 56.334 zielen op 1 januari van dit jaar. Maar sinds een jaar of vijf lijkt de krimp echt wel tot een stilstand te zijn gekomen en veert de stad geleidelijk aan weer op.
De krimp was vooral een gevolg van inkrimping van de marine, vertelt wethouder Bais. Sinds een jaar of drie breiden de zeestrijdkrachten weer uit en dat betekent dat een (netto-)sloopprogramma plaatsmaakte voor een ambitieus woningbouwprogramma. Het college sprak af dat er per saldo 1.500 huizen bij moeten komen, verspreid over de binnenstad, in Huisduinen, een prachtige woonwijk in een duinlandschap pal tegen de stad aan, en in het suburbane Julianadorp. Dat is een soort groeikern die in de jaren ’70 in het weiland ten zuiden van de stad verrees om onderdak te bieden aan marinepersoneel. De provincie verleende haar fiat aan gedeeltelijk nieuwe uitleg.
Brede schouders
Op de vraag waar de stad de bouw van 1.500 woningen baseert, antwoordt Bais dat dit ‘gewoon een behoefte’ is, deels vanuit de marine, die om nieuw personeel schreeuwt, deels autonoom door empty-nesters die een volgende stap in hun wooncarrière willen maken. Het college wil met de bouwagenda ook nieuwe vraag creëren. Risicovol is dat volgens Bais allerminst. Waar op informatieavonden voor nieuwe bouwprojecten voorheen slechts een fractie van toeloop van buiten Den Helder kwam, is dat volgens de VVD’er nu minstens een kwart.
Ook beleggers en ontwikkelaars die de stad voorheen links lieten liggen, hebben hun werkgebied noordwaarts vergroot. Den Helder trekt mensen van buiten door op ‘unieke locaties’ woningbouw te realiseren stelt Bais, zoals in het Dijkkwartier. De stad investeert bewust ook in ‘hogere woonmilieus’. De wethouder benadrukt dat de stad nieuwe doelgroepen nodig heeft, de ‘brede schouders’, om doorstroming te realiseren, maar ook om het besteedbaar inkomen te verhogen. Met als doel een vliegwieleffect te creëren, waar uiteindelijk velen op kunnen meeliften.
Vitaal stadshart
Toen marktpartijen Den Helder nog niet hadden ontdekt, leunde de gemeente strek op Woningstichting Den Helder, die in het centrum is blijven investeren in met name nieuwe woongebouwen. Daarnaast stimuleerde de gemeente concentratie van (winkel-)voorzieningen. Het resultaat is zichtbaar in de vorm van een compact en vitaal centrum met robuuste woongebouwen met een stoere signatuur met veel baksteen en verticale lijnen. De woningstichting werkt momenteel aan de transformatie van het karakteristieke V&D pand tot appartementencomplex, met voorzieningen in de plint.
Waar de wethouder van Dordrecht in deze interview-reeks het ontbrekende aan hbo-onderwijs in de oudste stad van Holland als probleem presenteerde (studenten zouden levendigheid brengen in het centrum, Dordrecht heef geen danscafés), hoor je VVD-wethouder Bais niet klagen over het afwezige hbo-onderwijs in haar stad (afgezien van de Koninklijke Instituut voor de Marine, KIM). De hogere zeevaartschool en de daaraan gelieerde offshore-opleiding vertrokken in de negentiger jaren naar Amsterdam. 'Natuurlijk is dat een gemis, maar zo’n opleiding wil ook winst draaien en dan gaat het zich bundelen op een aantal locaties.'
Binnenstad Den Helder. Foto via Gemeente Den Helder
METIP
De dichtstbijzijnde hbo zit in Alkmaar, 37 trein-minuten naar het zuiden. Ver? ’Zo wordt dat hier helemaal niet ervaren.' Een betaalbare woningvoorraad, bijzonder woonmilieus, aantrekkelijke voorzieningen, nabijheid van natuur en het strand moeten het gemis van hoger onderwijs compenseren.
Daarnaast werken de gemeente, het bedrijfsleven, kennisinstellingen en ontwikkelingsmaatschappij Noord-Holland Noord samen in de technologie-hub METIP (Maritime Emerging Technologies Innovation Park) in innovatiedistrict Willemsoord. Doel is om talent van opleidingen en startups en het mbk in de maritieme sector dichter bij elkaar te brengen. Het is een antwoord op de arbeidsmarktkrapte die ook in Den Helder nijpend is.
Een laatste gespreksonderwerp gaat over de boot naar Texel. Daar kennen wellicht de meeste buitenstaanders Den Helder van, naast de marine. Het college wil graag dat meer mensen Den Helder niet alleen als stepping stone naar het waddeneiland zien, maar ook de weg van Texel naar Den Helder weten te vinden. Voor een dagje cultuur, een overnachting, liefst meerdere overnachtingen.
De stad heeft veel te bieden, stelt Bais, zoals de forten, de schouwburg, musea, maar moet het alleen beter verkopen. Een onafhankelijke stichting ‘City Marketing Den Helder’ buigt zich hierover. De Sail en de Marinedagen zijn al grote publiekstrekkers. Nu de stad zelf nog.
