De Raad van State oordeelde woensdag in een tussenvonnis over het Rotterdamse project Porthos dat de bouwvrijstelling voor de uitstoot van stikstof niet mag volgens Europese regels. Dat betekent dat in de bouwvergunning ook de uitstoot van stikstof tijdens de bouw moet worden opgenomen. De zaak was aangespannen door Mobilisation for the Environment (MOB),
Johan Vollenbroek, Mobilisation for the Environment (MOB)
‘Wij zien dit niet als een overwinning. We hebben gelijk gekregen van de Raad van State. Er is geen feeststemming bij ons. Het is triest dat we dit hebben moeten doen en er zoveel tijd in hebben moeten steken’, zegt Vollenbroek bij Sven op 1. Volgens hem heeft het kabinet het stikstofdossier veel te ingewikkeld gemaakt. ‘Er is vorig jaar een wet aangenomen en zitten een aantal lacunes, onder meer de bouwvrijstelling’, zegt hij. ‘Er zit nog het probleem in van de stikstofhandel, van de latente stikstofruimte. Er zitten een aantal structuurfouten in en die moeten worden opgelost anders gaan we het stikstofprobleem nooit oplossen.’ Volgens Vollenbroek heeft de bouw de vertraging aan zichzelf te danken. Zo zouden ze verder van Natura2000-gebieden moeten bouwen. Hij zegt dat er meer rechtszaken aan zitten te komen. Zo wil hij onder meer een halvering van het aantal vluchten van Schiphol.
Kabinet
‘Opnieuw is duidelijk dat het urgent is dat de stikstofuitstoot vermindert en de natuur sterker wordt’, schrijft het kabinet in een persbericht. ‘De natuur staat zwaar onder druk. Alle sectoren moeten een bijdrage leveren aan de opgaves die er liggen voor stikstofreductie. Het kabinet zal morgen voor het debat over het rapport Remkes met een eerste duiding richting de Tweede Kamer komen. Eind november zal de Kamer worden geïnformeerd over de impact van de uitspraak en oplossingsrichtingen.’ Het kabinet zegt de uitspraak verder te bestuderen.
Hugo de Jonge, minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening
De uitspraak is een fikse tegenvaller, zegt minister De Jonge. ‘Het betekent niet dat er niet gebouwd gaat worden, maar het betekent wel vertraging.’
Christianne van der Wal, minister van Natuur en Stikstof
‘De tijd van geitenpaadjes, de randjes opzoeken is echt voorbij’, zei minister Van der Wal in een reactie op de uitspraak. ‘Het moet snel, het moet urgent en het moet onontkoombaar zijn. We moeten echt minder stikstof uitstoten. Dat is de enige route naar een oplossing.’ Ze droeg geen oplossing aan voor de bouwsector.
Jesse Klaver, fractievoorzitter GroenLinks
‘Het probleem met stikstofuitstoot is dat de natuur in zo’n slechte staat is, dat er niets meer bij kan. De enige oplossing, en dat is niet de allerleukste boodschap, maar wel de meest eerlijke boodschap, is dat we ervoor zorgen dat we binnen een jaar tijd zoveel mogelijk van die piekbelasters, zeg maar de megastallen in Nederland, gaan uitkopen.’ In Op1 zei Jesse Klaver dat dat ook onder dwang zou moeten gebeuren.
Arthur van Dijk, Commissaris van de Koning Provincie Noord-Holland
‘Dit is de uitspraak waarvan je wist dat die zou komen’, zegt CvdK van Dijk. Hij wil dat het kabinet snel en doeltreffend maatregelen neemt. De wet- en regelgeving moet aangepast en er is heel veel extra geld nodig. ‘Anders dreigt een horrorscenario.’ In Noord-Holland staan 184.000 woningen in de planning, maar ook vergroening van energie-infrastructuur, Tata Steel en Schiphol. ‘Door een groot deel van al deze noodzakelijke opgaven is vandaag een dikke streep gezet.’ De uitspraak heeft gevolgen voor de meeste van de 151 grote bouwprojecten in Noord-Holland. ‘Als het kabinet nu geen actie onderneemt, gaat Noord-Holland de komende jaren op slot en dreigt onze provincie onleefbaar te worden.’
Johan Hamster, gedeputeerde Provincie Groningen
‘Voor zover bekend wordt er in Groningen geen gebruikgemaakt van de bouwvrijstelling’, zegt gedeputeerde Johan Hamster tegen RTV Noord. In Groningen speelt het stikstofprobleem minder omdat er weinig wordt gebouwd bij stikstofbelaste Natura 2000-gebieden. Hamster denkt dan ook niet dat Groningen veel last krijgt van de uitspraak.
Dick van der Velde, gedeputeerde Provincie Zeeland
‘We blijven er gewoon voor gaan’, reageert gedeputeerde Van der Velde bij Omroep Zeeland. Hij wil de komende jaren 16.500 woningen bouwen. ‘We moeten kijken hoe we de tegenwind het hoofd bieden, samen met gemeenten en samen met bouwers en coöperaties.’ Van der Velde wil samen met de bouwers zoeken naar mogelijkheden om te bouwen op een manier waarbij minder stikstof wordt uitgestoten. ‘Zodat je ook minder hoeft te compenseren.’
Interprovinciaal Overleg (IPO)
De bouwvrijstelling was bedoeld om urgente maatschappelijke opgaven mogelijk te maken, zoals warmtenetten en woningbouw’, schrijft het IPO in een reactie. ‘Daarvoor moet voortaan per afzonderlijk project een natuurvergunning worden aangevraagd voor de bouwfase. Dat zorgt zeker voor een vertraging of uitstel. Gevolg van deze uitspraak is dat ook verduurzamingsprojecten vertraging zullen oplopen, terwijl die projecten kunnen bijdragen aan de klimaat- en natuuropgaven.’ Het IPO roept het kabinet op om zo snel mogelijk met duidelijkheid te komen. Ook pleiten provincies ervoor om een eenvoudige en op maatwerk gerichte opkoopregeling van stikstofuitstoters mogelijk te maken, met ontheffing van Europa voor staatssteun.
Vereniging Nederlandse Gemeenten
‘Met het vervallen van de bouwvrijstelling wordt het nóg complexer om de grote opgaven op het gebied van wonen, infrastructuur en klimaat uit te voeren’, reageert de VNG. Het is daarbij niet zo dat er niks kan qua vergunningverlening, maar de uitspraak werkt naar verwachting vertragend als het gaat om het invullen van de grote opgaven waar we in Nederland voor staan. Dit tegen de achtergrond dat onder meer gemeenten nu al te maken hebben met een opeenstapeling van complexe regelgeving en een beperkte capaciteit aan menskracht om alle werkzaamheden te verrichten.’ De VNG roept het kabinet op om gemeenten te betrekken bij het uitwerken van de oplossingen.
Coen van Rooyen, algemeen directeur WoningBouwersNL
Bouwclub WoningBouwersNL wil dat VRO-minister Hugo de Jonge zo snel mogelijk duidelijkheid geeft aan overheden en de sector om verwarring over de vergunningen te voorkomen. 'Wanneer een bouwer kan laten zien, dat de tijdelijke en beperkte toename van stikstof gedurende het bouwtraject geen significante gevolgen voor de natuur zal hebben, moet het voor alle betrokkenen duidelijk zijn dat het project gewoon kan worden uitgevoerd', aldus Van Rooyen. ‘We moeten nu vooral samen voorkomen dat de ambtelijke molens weer van schrik of in afwachting van nieuw beleid stil komen te staan.’
Jan Fokkema, directeur NEPROM
Vereniging van projectontwikkelaars NEPROM is niet verrast over de uitspraak. 'Maar de woningbouwsector wordt nu opnieuw keihard met de consequenties geconfronteerd”, zegt directeur Jan Fokkema. Volgens de ontwikkelaars betekent de uitspraak een extra onzekerheid en vertraging voor veel lopende en te starten woningbouwprojecten. Hij zegt dat door de stikstofproblematiek de woningbouwambities van markt en overheid steeds verder uit beeld raken. 'Deze uitspraak betekent heel veel maatwerk met veel extra onderzoekslasten.' Het kabinet moet provincies en gemeenten uitleggen dat bouwen nog steeds kan, zegt Fokkema.
Maxime Verhagen, voorzitter Koninklijke Bouwend Nederland
De uitspraak van de Raad van State in de Porthoszaak is een drama voor de bouw. Nederland is terug bij af, stelt Koninklijke Bouwend Nederland. ‘Het kabinet zal als de bliksem piekbelasters moeten uitkopen om zo stikstofruimte vrij te maken voor natuur, bouw en nieuwe economische ontwikkelingen’, zegt voorzitter Verhagen. ‘Het kabinet kan het zichzelf niet veroorloven op de handen te blijven zitten. Actie is nu nodig. Dit duurt al drieënhalf jaar. Dat is onacceptabel.’ Verhagen wil versnelde uitkoop van piekbelasters en meer experts die stikstofberekeningen kunnen maken. Ook verwacht hij veel Rijksgeld voor meer emissieloos bouwen.
MKB Nederland en VNO-NCW
‘De uitspraak van de Raad van State betekent de zoveelste dramatische plotwending in de slechte film die het stikstofdossier inmiddels lijkt te zijn geworden en legt onze economie en de energietransitie in feite aan de ketting. Voor zowel burgers als bedrijven heeft dit grote gevolgen.’ Dat zeggen MKB-Nederland en VNO-NCW. De organisaties roepen het kabinet op piekbelasters snel uit te kopen en met spoed met juridisch houdbare oplossingen te komen. Het kabinet moet ook in gesprek met de Europese Commissie. ‘Het kan niet zo zijn dat we terecht onze handtekening zetten onder Europese klimaatplannen maar tegelijkertijd geen ruimte kunnen krijgen om ze uit te voeren.’
Victor van der Chijs, voorzitter Deltalinqs, samenwerkingsverband Rotterdamse haven
‘Ook voor de verduurzamingsprojecten in het haven- en industriecluster van Rotterdam is de impact groot. Projecten zullen vertragen of helemaal tot stilstand komen, waardoor de (inter)nationale klimaat- en verduurzamingsdoelen niet op tijd gehaald worden’, zegt Victor van der Chijs. ‘Als er niet gebouwd mag worden, komen veel projecten niet van de grond. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het bouwen van elektrolysers voor het maken van groene waterstof of de aanleg van walstroom.’ Hij waarschuwt dat grote bedrijven een verhuizing naar het buitenland overwegen als ze niet kunnen bouwen.
Martijn Sweitser, adjunct-directeur Wonen at DeltaWonen
‘Dit brengt vertraging met zich mee’, zegt Sweitser tegen de NOS. ‘Hoeveel weten we nog niet, maar we hebben een fikse opgave in de regio Kampen’, zegt hij. ‘Er zijn meer dan 35.000 mensen ingeschreven, van wie 10.000 actief op zoek zijn naar een woning’
