Volgens Vattenfall en Eneco wil het ministerie van Economische Zaken en Klimaat alle warmtenetten in publiek eigendom brengen. Dat zou komen te staan in de nieuwe Wet collectieve warmtevoorziening. Gemeenten krijgen dan meer te zeggen over het warmtenet. Die hadden daarop bij minister Jetten op aangedrongen omdat ze hun bewoners niet verplicht willen opzadelen met één warmteleverancier.  

Vattenfall zegt dat de maatregel die het ministerie nu voorstelt private warmtebedrijven buiten spel zet. Die hebben volgens de energiegigant 90 procent van de markt in handen. Nog deze maand kocht Vattenfall Warmtebedrijf Rotterdam (WbR) nog van de gemeente Rotterdam en de provincie Zuid-Holland. De nieuwe wet werkt volgens Vattenfall vertragend voor de warmtetransitie en biedt het ook geen oplossing voor de gewenste flexibiliteit van individuele gemeenten.  

Ook Eneco schrijft in een persbericht dat het uitsluiten van de private sector onbegrijpelijk is. ‘In de huidige energiecrisis moet de publieke en private realisatiekracht gebundeld worden, niet verdeeld en vertraagd. Daarbij wordt warmte ook niet goedkoper met dit voorstel.’ Dat blijkt volgens het Nederlandse bedrijf uit een onderzoek van Bureau Berenschot.  

Eneco wijst erop dat door het besluit de overstap van aardgas naar warmtenetten in de gemeente Den Haag in gevaar komt. ‘Die overgang is een voorwaarde voor de ontwikkeling van lokale geothermiebronnen en onze rol als launching customer van transportleiding WarmteLinq (Warmteleiding van Rotterdamse haven naar Den Haag).’ De bedrijven zeggen dat het nog onduidelijk is hoe minister Jetten de bestaande warmtenetten wil onteigenen. 

Financiële en operationele verantwoordelijk 

De energiebedrijven zeggen door het kabinetsbesluit geen zeggenschap meer te hebben over de netten, terwijl de financiële en operationele verantwoordelijk bij de energiebedrijven liggen. Ook is het nog onduidelijk is hoe minister Jetten de bestaande warmtenetten wil onteigenen.  

‘Het voorgenomen kabinetsbesluit leidt echter direct tot investeringsonzekerheid voor lopende warmteprojecten omdat het overgangsrecht onduidelijkheid geeft’, meent Eneco. Vattenfall: ‘Dat is een onwerkbare situatie voor private warmtebedrijven.’ 

‘De warmtebedrijven zijn van mening dat lokaal de beste samenwerkingsvorm bepaald moet worden onder regie van de desbetreffende gemeente: publiek, privaat of een combinatie daarvan’, schrijft Vattenfall. Volgens het bedrijf is het publieke belang ook gewaarborgd bij commerciële partijen. Dat blijkt volgens Vattenfall uit de koop van Warmtebedrijf Rotterdam, die op het punt stond failliet te gaan.  

Vattenfall wil volgende week afspreken met woningcorporaties om te praten over de gevolgen van het besluit van minister Jetten. Eneco laat weten per gebied, met onder andere gemeenten en woningcorporaties, te bekijken hoe investeringen toch door kunnen gaan, voordat de wet in 2024 ingaat, terwijl de investeringszekerheid kan worden behouden.